De casus Inburgering en Nationaliteitswetgeving

Het natiestaatbeginsel zoals dat in de voorgaande paragraaf is beschreven heeft in
dit deel van de negentiende eeuw een belangrijke invloed op de nationaliteitsrege-
lingen, zo blijkt met name uit het gegeven dat men in beginsel slechts voor naturali-
satie in aanmerking kwam indien men over voldoende nationale gemeenschaps- en
loyaliteitsgevoelens beschikte. Bij personen die door geboorte het nederlandse
staatsburgerschap verkregen, werd uitgegaan van de veronderstelling dat deze
gevoelens zich vanzelf zouden ontwikkelen. Het verblijf van de ouders hier te lande
werd als voldoende waarborg voor de (toekomstige) loyaliteits- en gemeenschapsgevoelens
van hun kinderen aangemerkt. Het gelijkheidsbeginsel speelt nauwelijks
een rol van enige betekenis in deze periode.
4.3.2 de episode 1892-1940
de casus nationaliteitswetgeving
in deze periode wint, in vergelijking tot de voorgaande tijdspanne, het afstammingsbeginsel
meer aan belang en wordt er afbreuk gedaan aan het territorialiteitsprincipe.
Geboorte uit in nederland gevestigde vreemdelingen levert namelijk niet
langer meer automatisch het nederlanderschap op. Enkel personen van de derde
generatie, die zonder het nederlanderschap staatloos zouden zijn, kwamen hiervoor
nog in aanmerking (Heijs 1995: 103-105). De expliciete keuze voor het afstammingsbeginsel
in 1892 is gelieerd aan de opvatting dat geboorte uit nederlandse
ouders, waar ook ter wereld, een grotere waarborg biedt voor die gemeenschaps- en
loyaliteitsgevoelens dan geboorte op nederlands territoir uit buitenlandse ouders.
nationaliteit is daarmee een loyaliteitskwestie die sterk verbonden is met afstamming.
Wel blijft ook in dit tijdvak het natiestaatbeginsel van eminent belang en
wordt het zo mogelijk nog belangrijker. De visie dat uitsluitend diegenen nederlander
zouden moeten kunnen worden, die zich verbonden voelen met nederland,
is dan een steeds terugkerend element in de vele parlementaire discussies. Aan de
nationaliteitswetgeving van 1892 ligt in het verlengde hiervan de gedachte van één
paspoort als het cement der natie ten grondslag. Alleen wie zich nederlander voelt
en zich ernaar gedraagt, kan dan staatsburger worden. Hij moet dan wel afstand
doen van zijn oude nationaliteit. Meervoudige nationaliteiten zijn in beginsel niet
toegestaan, die zouden de nieuwe ingezetenen verhinderen zich tot ‘echte’ nederlanders
te ontwikkelen.
De invloed van het gelijkheidsprincipe op de toekenning van het nederlandse
staatsburgerschap is ook in deze periode gering.
119