De casus Inburgering en Nationaliteitswetgeving

de casus inburgering en nationaliteitswetgeving: iconen van nationale identiteit
bevordering van de integratie van een groot deel van de migranten door hen de taal
te leren en hen (basis)kennis te laten opdoen waar het de nederlandse samenleving
betreft. over het nut en de noodzaak hiervan bestaat nauwelijks discussie.
Meer kanttekeningen kunnen er worden geplaatst bij de (morele) wenselijkheid en
effectiviteit waarmee een groot deel van dit contemporaine beleid te kampen heeft.
in deze context kan met name worden gewezen op het gegeven dat de verplichtingen
voor migranten steeds meer de boventoon voeren binnen het geheel. ook de
toon van het debat is in het verlengde hiervan grotendeels in termen van ‘moeten’
geformuleerd. Van enige vrijblijvendheid is nauwelijks sprake, terwijl tegelijkertijd
de rol van de ontvangende samenleving nagenoeg uit beeld blijft. Deze maatschappij
blijft wat plichten betreft, zoals zorg voor goed onderwijs en voldoende gekwalificeerd
personeel, hoofdzakelijk buiten schot. Een trend die met de intrede van
meer marktwerking vermoedelijk alleen maar sterker zal worden, maar in ieder
geval niet zal verminderen. Tegen deze achtergrond is het des te opmerkelijker dat
de doelgroep, de migrant, nauwelijks een stem in het gehele debat lijkt te hebben,
maar wel met onevenredig meer verplichtingen wordt geconfronteerd (cf. Van den
Bossche en Zemni 2002: 8).
Een andere vermeldenswaardige ontwikkeling is dat het inburgeringsbeleid in grote
delen van de politiek steeds meer als een soort wondermiddel voor uiteenlopende
maatschappelijke problematiek als uitsluiting, discriminatie, tegenvallende resultaten
van veel migranten op de arbeidsmarkt en in het alledaagse leven, wordt gepresenteerd.
Een beoordeling van de inburgeringswetgeving op de eigen merites, en de
inachtneming dat het uitdrukkelijk als ‘eerste stap’ bedoeld is, blijft daarmee nogal
eens uit.
De indruk wordt bovendien gewekt dat met de nadruk op kennis alleen er een
belangrijke mate van binding en inburgering tot stand zou komen. Zonder aan het
belang van cognitieve vaardigheden te willen en te kunnen tornen, dient er echter
op te worden gewezen dat van een rechtstreekse causaliteit geenszins sprake is. in
het voorgaande hebben we immers gezien dat identificatie en binding niet automatisch,
maar veeleer indirect tot stand kunnen komen. Daarnaast is in de eerdere
paragrafen aan de orde geweest dat de identiteit die een persoon in het land van
herkomst, of elders, heeft opgebouwd als een ‘footprint’ een deel van de persoonlijke
geschiedenis zal blijven markeren. Die (primaire) identiteit is niet eenvoudig
inwisselbaar voor een nieuwe, mocht hier überhaupt al een taak voor de overheid
zijn weggelegd.
108