De casus Inburgering en Nationaliteitswetgeving

historie en sfeerimpressie
1999, 26 333, nr. 2: 4, 7 en verder). Burgerschap wordt, gelijk bij de contourennota
uit 1994 het geval was, niet als juridische status aangemerkt, zoals nationaliteit dat
is, maar als een wenselijke activiteit of bezigheid die het gehele dagelijkse leven en
elke deelidentiteit waarover een persoon beschikt, zo mogelijk beïnvloedt (Kymlicka
and norman 1994: 352-381). Het individu is in deze context in beginsel vrij om de
wijze te bepalen waarop dit burgerschap wordt gerealiseerd. Dit uitgangspunt vindt
uiteraard zijn begrenzingen in de constitutionele democratie en (de daaraan gelieerde)
fundamentele (mensen)rechten. Gemeenschappelijke normen en waarden
die richtinggevend zouden moeten zijn voor het handelen, worden in deze nota nog
niet genoemd.
Uiteindelijk leidden de in bovenstaande genoemde voorstellen van Entzinger en Van
der Zwan tot de uitgebreider in hoofdstuk 2 beschreven Win 1998, waarin enkel de
verplichte taalcursussen waren opgenomen en geen verplichte werkstages. Aan deze
verplichte taalcursussen lijkt de veronderstelling ten grondslag te liggen dat men
door verplichte inburgering nieuwkomers tot burgers van nederland kan maken
(Van Huis 2005: 40). Daarmee sluit men, expliciet dan wel impliciet, aan bij het
langzamerhand tot communis opinio geworden principe dat onderwijs een van de
voornaamste middelen vormt om mensen tot burger van een land te maken (Weber
1976; Anderson 1983; Gellner 1983; Lenders 1988; De Vries 1993; Smith 1995;
Jenkins 1997; Sunier 2004). in het bijzonder dit taalonderwijs, maar ook geschiedenis
en allerlei nationale symbolen, worden in studies omtrent natievorming en
gemeenschapsvorming als middel beschouwd om bindingen met de staat en de
samenleving te versterken en te benadrukken. Deze elementen kunnen met andere
woorden als belangrijke integratiebevorderende factoren worden aangemerkt.
op deze plaats zij overigens reeds opgemerkt dat de verplichting tot ‘inburgering’
niet volstrekt nieuw is (cf. eveneens De Heer 2004). Bij de bespreking van de casus
nationaliteitswetgeving zullen we namelijk zien dat het vereiste van inburgering al
bestond als conditie voor het inwilligen van een verzoek tot naturalisatie. De vreemdeling
die in aanmerking wenst te komen voor de nederlandse nationaliteit moet
ingeburgerd zijn. Dit betekent dat de betrokkene over een redelijke kennis van de
nederlandse taal dient te beschikken en contact met de nederlandse maatschappij
moet hebben. De Rijkswet op het nederlanderschap (RWn) vermeldt in dit verband
dat “de verzoeker moet beschikken over een redelijke kennis van de nederlandse
taal” en “zich hebben doen opnemen in de nederlandse samenleving” (art. 8 lid
1 sub d RWn). Het beleid om nieuwkomers tot inburgering te verplichten, sluit
aan bij deze reeds langer bestaande notie van inburgering, maar voegt er nieuwe
bouwstenen aan toe en kan als een soort uitwerking worden gezien (Leisink 1997:
122-123).
31