'Soldaat ende Zeemanschap' - Nederlands-Russisch Archief Centrum

nam Peter het besluit om St. Petersburg te bouwen. Het graafwerk begon op 16 mei 1703, de
datum van de stichting van St. Petersburg. 19
Daarnaast wilde Tsaar Peter dat er een vesting bij het eiland Retusari 20 gebouwd zou
worden om de nieuwe stad te beschermen. Fort Kroonslot werd gebouwd op de zandbank aan
de westzijde van het eiland. Alle schepen die naar en van St. Petersburg gingen moesten langs
dit fort. Op het eiland werden drie batterijen geïnstalleerd, daarachter werd een haven
gebouwd met fortificaties aan de westzijde. Deze batterijen werden genoemd naar Prins
Alexander Mensjikov 21 , de Alexander Schans. St. Petersburg werd door deze strategische
positie vanaf de Oostzee beschermd tegen Zweedse aanvallen. 22
De Zweden vielen de nieuwe Russische posities in 1704 aan, zowel over land als over
zee. Een leger van 8000 man bereikte de noordelijke oevers van de Neva, maar kon niet
oversteken. Half juni werd Kotlin aangevallen door een oorlogsschip, vijf fregatten en zes
kleinere vaartuigen. Deze aanval werd door de Russen afgeslagen. 23 Tegelijkertijd stuurden de
Russen voorraden over zee naar het leger dat voor Narva lag. Toen Narva op 20 augustus
1704 viel, overmeesterden de Russen 10 Zweedse galeien. 24
Toen de fortificatiewerken bij Kotlin klaar waren, werden enkele Russische fregatten
en snauwen te water gelaten. Deze schepen werden beschermd door de artillerie van het
eiland en het fort. In de zomer van het jaar 1705 werd een Zweedse vloot gestuurd om de
Russische fortificatiewerkzaamheden te stuiten en de Russische vloot te vernietigen. Admiraal
Baron Anckerstierna voerde het commando over een vloot van 7 linieschepen, 5 fregatten en
10 kleinere schepen. Op 15 juni arriveerde deze vloot voor Kroonslot. De Russen hadden alle
mogelijke voorbereidingen genomen. Acht fregatten lagen als eerste verdedigingslinie
afgemeerd tussen fort Kroonslot en een batterij op het eiland. Een versperring van
boomstammen lag voor de eerste linie schepen. 25 In twee linies daarachter lagen snauwen en
kleinere vaartuigen. Twee Zweedse aanvallen vonden plaats op 15 juni, eerst door 6 fregatten
en daarna door 4 linieschepen, beide werden door de Russen afgeslagen. Op 16 juni en 21 juni
voerde de Zweedse vloot een bombardement uit, echter zonder veel resultaat. Daarna trok de
Zweedse vloot zich terug. 26
Op 25 juli probeerde Zweedse infanterie onder het commando van kolonel Nieroth een
landing op Kotlin uit te voeren, maar de kolonel koos een verkeerde plaats om te landen. 27 De
Zweedse soldaten stonden tot hun nek toe in het water, waardoor het buskruit van hun
19 R. Massie, Peter de Grote en het ontstaan van het moderne Rusland 1672-1725 (Amsterdam 1985)327.
20 Retusari is de Finse benaming voor het eiland Kotlin. Retusari werd door de Hollanders meestal Ritzaard
genoemd.
21 Alexander Danilovitsj Mensjikov was als boerenjongen geboren nabij Moskou op 27 november 1672.
Mensjikov trad in dienst van de Zwitser Lefort als lakei. Door de humor en gevatheid van de lakei raakte Peter
de Grote in bekoring door de jonge man en nam hem in persoonlijke dienst. Vanuit deze positie, een lage rang
maar wel aan de zijde van de autocraat, wist Mensjikov zich op te werken tot een van de rijkste en machtigste
mannen van het achttiende-eeuwse Europa. Mensjikov verkreeg in 1707 de titel prins van Ingermanland en werd
schout-bij-nacht in 1718. Prins Mensjikov overleed in 1729. R. Massie, Peter de Grote en het ontstaan van het
moderne Rusland 1672-1725 (Amsterdam 1985) 337.
22 C.A.G. Bridge, History of the Russian Fleet under the Reign of Peter The Great by a contemporary
Englishman (1724) (Londen 1898-9) 10.
23 Het eskader van De Zweedse vice-admiraal De Prou bestond uit; Holland 50, Wrede 50, Ösel 50, Götheborg
50, Wachtmeister 48, Revel 36 en de Norrköping 50. In; R.C. Anderson, Naval Wars in the Baltic (Londen
1910) 139.
24 Ibidem, 139.
25 De grotere schepen van de Russische vloot waren op dat moment: Standaart 28, Michael Archangel 28,
Sleutelburg 28, Kroonslot 28, Triomf 30, Derpt/ Dorpat 28, Narva 28, Fligel-Fam 28, Peterburg 28, Munker/
Moncoeur 14, Sant Yakim 14, Legas 14, Kopore 14, Yamburg 14 in; R.C. Anderson, Naval Wars in the Baltic
(Londen 1910) 139.
26 R.C. Anderson, Naval Wars in the Baltic (Londen 1910) 139.
27 C.A.G. Bridge, History of the Russian Fleet under the Reign of Peter The Great by a contemporary
Englishman (1724) (Londen 1898-9)12.
9