'Soldaat ende Zeemanschap' - Nederlands-Russisch Archief Centrum

zou volgens Cruys veel tijd verloren zijn gegaan indien de brigantijnen eerst naar zijn schip
waren gekomen. 205 Blijkbaar waren er geen seinen voor handen om de brigantijnen direct naar
de jagers te sturen. De vice-admiraal beriep zich op het bevel dat hij gekregen zou hebben
zonder voordeel geen risico te nemen. Omdat de vijand zich met 10 schepen bij Suijkena
ophield zou Cruys teveel risico nemen door de 3 schepen te achtervolgen. 206
Naast de getuigenissen van de Nederlandse officieren gaven een aantal Russische
luitenants een uiteenzetting over het handelen van de vice-admiraal. Opvallend is dat zij over
de missie van 1712 schreven dat de vice-admiraal te lang gewacht had de schout-bij-nacht te
bevelen schepen te sturen om te boegseren. Het is dan ook waarschijnlijk dat deze Russen op
het eskader van schout-bij-nacht De Bozzis dienden. De vice-admiraal had de vijand de 25 e
juli moeten vervolgen. Omdat hij dat niet had gedaan was Cruys een verrader en moest ter
dood worden gebracht. 207 De Russische luitenants waren waarschijnlijk door De Bozzis
opgeroepen om te getuigen van het verkeerde handelen van de vice-admiraal.
Bevindingen van de krijgsraad
Nadat de luitenants hun zienswijze op het gebeuren hadden gegeven, volgden de oordelen van
de leden van de krijgsraad. Allereerst werd de missie van 1713 besproken. De heren
Croonenburg en Bering waren niet zo mild over het handelen van de vice-admiraal. In de
eerste plaats had de vice-admiraal behoren alle orders schriftelijk over te gegeven aan zijn
officieren. Een mondeling overleg kon niet als bevel worden beschouwd. Volgens
Croonenburg en Bering was het sein om in linie te varen 2 schoten en een rode vlag. Toen het
vice-admiraals schip aan de grond was gelopen, had Cruys op een ander schip moeten
overgaan. De vice-admiraal was als officier van de vloot zijn plicht niet nagekomen. Indien
hij zijn officieren van verkeerd handelen beschuldigde dan had hij een krijgsraad bijeen
moeten roepen. 208 Opvallend is dat Croonenburg en Bering het over lieten aan de Tsaar om
een passende straf voor Cruys te bedenken.
Kapitein-commandeur Scheltinga had aan de krijgsraad gemeld dat hij aanstalten had
gemaakt om te enteren. Croonenburg en Bering waren van mening dat het niet duidelijk was
of hij daartoe volledig was geïnclineerd. Scheltinga had volgens zijn rapport 1½ uur met
schoverzeil ingenomen gezeild, terwijl de vijand voortvluchtig was. De kapitein-commandeur
had geen sein tot enteren ontvangen, maar wel om de vijand te beschieten. Om deze reden had
hij lange tijd de vijand beschoten zonder deze te enteren. Volgens de krijgsraad had
Scheltinga zijn schoverzeil opgetuigd moeten laten zodat de noordelijkste vijand had
ingehaald kunnen worden. Hierin zou de kapitein-commandeur zijn plicht hebben verzaakt. 209
Kapitein-commandeur Rees had toen het schip van de vice-admiraal vastliep en de
rode vlag werd gestreken, het commando op zich moeten nemen. Het signaal van de viceadmiraal
betekende volgens Croonenburg en Bering duidelijk dat het admiraalsschip schade
had opgelopen. Rees had toen hij niet kon zien of de vice-admiraal sein deed om te enteren,
de vijand van voren moeten attaqueren. De vijandelijke schepen zouden dan noodgedwongen
moeten gijpen en Rees had dan de mogelijkheid gehad om te zien wat de vice-admiraal voor
sein deed. Indien geen sein werd gedaan om de vijand te enteren had de kapitein-commandeur
205
RGVAMF Fond 223, inv. 1, zaak 18; antwoord op de pointen door vice-admiraal Cornelis Cruys (11 januari
1714 O.S.) 583-584.
206 e
RGVAMF Fond 223, inv. 1, zaak 18; Extract van ’t voornaamste voorgevallen op den 24 juli 1712 (..O.S.)
640-642.
207
RGVAMF Fond 223, inv. 1, zaak 18; Sentiment den ondergeschrevene luitenenants ter zee over de affaire
van het jaar 1712 en 1713, Lotov, Sagbar, Sivekof (..O.S.) 678-679.
208
RGVAMF Fond 223, inv. 1, zaak 18; Sententie op ’t gepasseerde in ’t jaar 1713 op den 11 juli. Ondertekend
door J. Croonenburg en W. Bering (18 januari 1714 O.S.) 689-690.
209
RGVAMF Fond 223, inv. 1, zaak 18; Sententie tot laste van d’heer kapitein-commandeur Wijbrandt
Scheltinga, ondertekend door J. Croonenburg en W. Bering (18 januari 1714 O.S.)691.
43