'Soldaat ende Zeemanschap' - Nederlands-Russisch Archief Centrum

op de hoogte brengen. Cruys probeerde op deze wijze de beschuldigingen op zijn officieren af
te schuiven.
Kapitein-commandeur Scheltinga had verklaard dat hij geen bevel had gekregen om te
enteren. De intentie van Scheltinga was eerst de vijand te beschieten en daarna te enteren.
Omdat De Wijburg aan de grond liep, zou hij dat niet hebben kunnen doen. Volgens de
getuigenissen van zijn officieren bleek dat de kapitein-commandeur had bevolen klaar te staan
om te enteren, maar daarna lang bleef kanonneren. Volgens de krijgsraad had Scheltinga de
vijand eerder moeten enteren.
Toen de schepen van Cruys en Scheltinga aan de grond liepen en de zeilen op De Riga
vast werden gemaakt en de rode vlag werd ingehaald, had kapitein-commandeur Rees het
commando behoren over te nemen volgens het 8 ste artikel. Daarnaast had hij de vijand moeten
proberen te enteren en te attaqueren. Het mag dan zo zijn dat de vice-admiraal de rode vlag
streek. Indien Cruys bedoelde dat Rees terug moest keren dan zou de witte vlag moeten
worden gehesen volgens het 27 e artikel van het seinboek. Daarnaast was Rees schuldig
volgens het 29 e artikel, omdat hij al van verre op de vijand begon te schieten terwijl hij buiten
schootsafstand verkeerde. Rees zat verkeerd toen hij volgens eigen zeggen de vijand tot op
een musketschut genaderd was en daarna omdraaide. Kapitein Joost Degruijter maakte een
fout door van de vijand af te draaien toen een man overboord sloeg. De kapitein had beter een
sloep kunnen sturen om de drenkeling te redden.
Vice-admiraal Cornelis Cruys had volgens het eerste artikel zijn plicht niet volbracht
en diende daarom de doodstraf te krijgen. Kapitein-commandeur Scheltinga verdiende een
zware straf, maar omdat hij geen duidelijke order had gekregen werd hij gedegradeerd tot
jongste kapitein. Kapitein-commandeur Abraham Rees werd veroordeeld op basis van het 8 e
en 29 e artikel omdat hij zijn plicht niet gedaan had. Om deze reden diende hij gekielhaald te
worden. Joost Degruijter moest omdat hij zijn plicht niet had begrepen verbannen worden
zonder pas. De kosten van het krijgsgerecht moesten betaald worden uit de bezittingen van de
ter dood veroordeelden. Zij werden gearresteerd in St. Petersburg op 22 januari 1714. Het
traktaat werd ondertekend door schout-bij-nacht Peter Alexej, generaal-admiraal graaf
Apraksin, kapitein-commandeur Alexander Mensjikov; kapiteins Peter Sivers, Croonenburg,
Nelson; kapitein luitenant Bering; luitenants Conon Zotov en Zacharia Mishecoft. 223
Na het proces schreef de Nederlandse gezant De Bie dat kapitein-commandeur Rees
voor de paal was gezet om te worden geëxecuteerd. Zijn leven werd op het laatste moment
gespaard door de Tsaar. De doodstraf werd omgezet in een ballingschap naar de uiterste
grenzen van Siberië. Op dat moment was het volgens De Bie ook al zeker dat Cruys genade
zou krijgen en ook verbannen zou worden naar Tobolsk, hoofdstad van Siberië. De vrouw van
de vice-admiraal Cruys deed op zondag 4 februari een voetval voor de Tsaar. Tsaar Peter
besloot toen dat Cruys naar Kazan gestuurd zou worden. Op dat moment zou Rees vertrekken
naar Tobolsk, maar door een zware koortsaanval werd zijn vertrek uitgesteld. De Bie schreef
dat iedereen bijzonder veel medelijden met Rees had, in het bijzonder de vorst Mensjikov en
generaal-admiraal graaf Apraksin. Er kwam geen genade meer voor de kapitein-commandeur.
Op 12 februari werd de vice-admiraal Cruys via Moskou naar Kazan gebracht en de kapitein-
223 RGVAMF Fond 223, inv. 1, zaak 18; In de zaken van Cornelis Cruys vice-admiraal van zijn groot machtigste
Czaarse majesteit alsmede van de kapiteins-commandeur Scheltinga en Rees en de kapitein Degruijter, wegens
haar begane verzieninge in de jaren 1712 en 1713. Ondertekend door; schout-bij-nacht Peter Alexeievitz, Hoog
admiraal graaf Apraksin, kapitein-commandeur Alexander Mensjikov; kapiteins Peter Sivers, Croonenburg,
Nelson; kapitein luitenant Bering; luitenants Conon Zotov en Zacharia Mishecof (St. Petersburg 22 januari 1714
O.S.) 777-784.
47