'Soldaat ende Zeemanschap' - Nederlands-Russisch Archief Centrum

Daarnaast wordt duidelijk dat het bevel van de Tsaar en Apraksin een resolutie behelsde,
waarin de orders werden gegeven om de nieuwe schepen bij Reval op te halen. 126
Op 11 juli verscheen tegen de dag de vijand aan zij, waarop de achtervolging alsnog
werd ingezet. De kapiteins Wessel, Degruijter en Edwards maakten daarop hun aanvalsvlag
bij en begonnen de vijand te kanonneren. Hierop zou de vice-admiraal evenals de beide
kapiteins-commandeur de noodvlag hebben bijgemaakt om de vijand te achtervolgen. Vlak
daarna was ook Scheltinga het gevecht aangegaan. Het schip van Scheltinga, De Wijburg liep
echter aan de grond. Kort daarna raakte de vice-admiraal ook aan de grond. Ondertussen
waren ook Rees en Gosselaar het gevecht met de voorste Zweedse schepen aangegaan. De
rest van de vloot was toen een kanonsschot van hen verwijderd.
Omdat de kapitein-commandeur Rees een kanonskogel in de kruitkamer kreeg zou hij
zijn afgewend van de vijand. Rees maakte in zijn brief bezwaar tegen het handelen van de
vice-admiraal. Volgens het 25 e artikel moest de vlagge-officier op een ander schip van zijn
divisie overgaan als het vlaggenschip zoveel schade had opgelopen dat zij geen dienst meer
kon doen. Daarna moest de vlagge-officier door middel van seinen de rest van de vloot op de
hoogte brengen. De kapitein-commandeur Rees was de eerste die formeel een klacht uitte
over het handelen van de vice-admiraal. 127 Toen de krijgsraad hem vroeg waarom hij toen De
Riga en De Wijburg aan de grond waren gelopen, hij de vijand niet had geënterd antwoordde
hij dat daartoe geen bevel was gedaan. 128
Volgens de uitleg van kapitein-commandeur Scheltinga aan de krijgsraad, verkeerde
hij op het moment dat de kapiteins Wessel Degruijter en Edwards op de vijand begonnen te
schieten een halve mijl achter de vijand. De rest van de vloot bevond zich ongeveer 1,5 mijl
achter Scheltinga. Nadat sein van het schip van de vice-admiraal was gedaan om aan te vallen,
werd ook sein gedaan van het schip van Rees en kwam Scheltinga voor de wind op de vijand
af. Hierop begon de vijand het schip van Scheltinga zwaar te kanonneren. De kapiteincommandeur
voer lijwaarts van de vijand en stond op het punt haar te enteren. Nadat
Scheltinga enige kanonschoten had gelost, liep zijn schip De Wijburg aan de grond. Volgens
een aantal getuigenverklaringen van officieren had Scheltinga voordat hij aan de grond raakte
de officieren bijeengeroepen en ze bevelen gegeven zich klaar te maken om de vijand te
enteren. 129 Naar de mening van Scheltinga hadden Rees en Degruijter de vijand kunnen
enteren. Kort daarna kwam de vice-admiraal met de rest van schepen opzetten en zeilde naar
het schip van Scheltinga. Cruys deed dit nadat vanaf het schip De Wijburg geroepen was naar
De Riga dat ze vastgelopen was. Vervolgens liep het schip De Riga aan bakboord van de
Wijburg vast. 130 In het verslag van Cruys wordt bevestigd dat Scheltinga hem toeroep dat hij
vast was komen te zitten. Waarom de vice-admiraal ook koers zette naar het ondiepe water is
niet duidelijk, en getuigt niet van zeemanschap. 131
De krijgsraad vroeg Scheltinga waarom dat hij de vijand niet had geënterd. Zowel uit
het verslag van de vice-admiraal als dat van de kapitein-commandeur zelf bleek dat hij
voordat zijn schip aan de grond liep, lange tijd gevochten had met de vijand. Scheltinga
antwoordde hierop dat; ‘toen ick preparatie maakte [om te enteren], raakte ick aan den
grondt.’ Ook vroeg de krijgsraad of de vice-admiraal seinen had gegeven toen het schip De
Riga aan de grond was gelopen. Scheltinga beweerde dit niet te weten. In ieder geval waren
op dat moment kapitein-commandeur Rees en kapiteins Wessel, Edwards en Degruijter het
126 Fond 223, inv. 1, zaak 18; kapitein-commandeur Rees aan Apraksin (Ritzaard 7 december 1713) 51.
127 Fond 223, inv. 1, zaak 18; kapitein-commandeur Rees aan Apraksin (Ritzaard 7 december 1713) 51.
128 Fond 223, inv. 1, zaak 18; vraegpointen van capt commandeur Rees (.. O.S.) 65.
129 RGAVMF Fond 223, inv. 1, zaak 18, ondervraging van zee officieren (16 december 1716 O.S.) 119-124.
130 RGAVMF Fond 223, inv. 1, zaak 18, ondervraging van zee officieren (16 december 1716 O.S.) 119-124.
131 RGAVMF Fond 223, inv. 1, zaak 18, brief van Scheltinga aan Apraksin (Eijland Ritzaard 7 december 1713
O.S.) 55-57.
25