'Soldaat ende Zeemanschap' - Nederlands-Russisch Archief Centrum

Waarschijnlijk heeft Scheltinga vanaf dat jaar dan ook gevochten tegen Zweden vanaf Kotlin.
Over zijn specifieke rol daarbij blijkt echter niets.
Op een lijst van getrouwde en ongetrouwde officieren die getekend was op 19
september 1705 in St. Petersburg, staat kapitein Wybrandt Scheltinga vermeldt als zijnde niet
getrouwd. De vlagofficieren op dat moment waren vice-admiraal Cornelis Cruys en de twee
schout-bij-nachts, Jan van Reez en Ivan de Bozzis. 35 Uit deze lijst valt af te leiden dat
Scheltinga toen werkzaam was op de vloot bij St. Petersburg. Waarschijnlijk had Scheltinga
een functie bij de verdedigingslinie voor Kroonslot onder bevel van Cornelis Cruys. Zeker is
dat kapitein Scheltinga in 1706 het commando voerde over een aantal schepen in het eskader
van vice-admiraal Cruys, dat zich bevond bij Kroonslot. Van een echte vloot kan men op dat
moment nog niet spreken, maar waarschijnlijk had kapitein Scheltinga het bevel over een
schip dat de Russische troepen bij Narva bevoorrade. Vanaf 1707 tot 1709 was Scheltinga
bevelhebber op het schip De Narva, dat onderdeel uitmaakte van het Kotlin-eskader van viceadmiraal
Cruys 36
Vanaf 1707 zijn er geschreven orders van kapitein Scheltinga in het marine-archief te
vinden. Op dat moment had de kapitein het bevel over een klein eskader. Zijn bevelen
handelden over seinen die in zijn eskader gedaan moesten worden. Deze seinen waren
noodzakelijk voor de onderlinge communicatie tussen schepen. Dit werd doorgaans gedaan
door middel van vlaggen die op bepaalde punten in het tuig van het schip werden
opgehangen. Zo had elke kapitein een eigen kleur vlag. De signalen die vanuit het schip van
de eerste kapitein van een eskader werden gegeven, hadden betrekking op verschillende
zaken. Zo kon het signaal gegeven worden om in gevechtsformatie te gaan varen in geval de
vijand in de buurt was. De grootste schepen van het eskader moesten dan achter elkaar in
linie 37 varen om vervolgens de vijand zo efficiënt mogelijk te kunnen beschieten.
Ook kon er een signaal gegeven worden om de vijand te enteren. Dit gebeurde meestal
na het bombarderen van de vijandelijke schepen. De snelste schepen kregen dan het signaal
om de vijand in te halen en langszij te gaan liggen. Vervolgens werd met een van man tot man
gevecht geprobeerd om het vijandelijke schip te overmeesteren. Daarnaast werden in geval
van weinig wind, signalen gegeven om voor anker te gaan. Deze orders werden door
Scheltinga zelf ondertekend en hadden betrekking op negen kapiteins. Hieruit valt af te leiden
dat Scheltinga op dat moment een zekere mate van invloed had op de vloot, hoewel hij net als
degenen die onder zijn bevel stonden zelf ook nog kapitein was. 38
De jaren 1706 en 1707 verliepen relatief rustig, en de vlootwerkzaamheden bij St.
Petersburg beperkten zich tot het bouwen van schepen en het op verkenning sturen van
eskaders. In mei van het jaar 1707 kreeg kapitein Scheltinga orders van admiraal Feodor
Apraksin om met zijn eskader dat bestond uit een aantal schepen, snauwen en een brander 39 te
gaan kruisen aan de westzijde van het eiland Ritzaard, anderhalf mijl ten zuiden van
Kroonslot. Scheltinga voerde op dat moment het bevel over de kapiteins Hay, Sivers, Bagh,
de kapitein-luitenant Harbo en luitenants Helma, Smiths, Bredaal, Flaming en Traan. 40 Indien
de vijand waargenomen werd moest kapitein Scheltinga seinen met de vlag van de achterste
vlaggenstok en met zijn eskader terugkeren naar de vloot bij Kroonslot. Scheltinga moest
35
No.; 8 Rospis van getrouwde en ongetrouwde officieren en matrozen welke in St. Petersburg zijn. (19
september 1705 O.S.), Bronnen behelzende de geschiedenis van de Russische vloot III, ministerie van maritieme
zaken (St. Petersburg 1866) 7.
36
Ministerie van maritieme zaken ed., Morskoi Spisok I (St. Petersburg 1885) 420.
37
Vandaar ook de naam linieschip.
38
RGAVMF (Kantselarij van de Admiraliteit 1697-1728), Fond 176, inv. 1, zaak 130; Particuliere zeijnen die
gedaan zullen worden door den heer capt W. Scheltinga (op ’t schip de Narva 11 mei 1707 O.S.) 28-30.
39
Een brander is een oud schip dat volgeladen werd met explosieven en brandbaar materiaal, dat recht op de
vijand werd afgestuurd om haar zoveel mogelijk schade toe te brengen.
40
RGAVMF (Kanselarij van de Admiraliteit 1697-1728) Fond 176, inv. 1, zaak 130; Particuliere zeijnen die
gedaan zullen worden door den heer capt W. Scheltinga (op ’t schip de Narva 11 mei 1707 O.S.) 28.
11