'Soldaat ende Zeemanschap' - Nederlands-Russisch Archief Centrum

18.000 man naar Viborg gestuurd om de stad te veroveren. Viborg was een belangrijke
Zweedse vestingstad en vormde een bedreiging voor St. Petersburg. In 1706 was een aanval
over land mislukt, maar nu kon Tsaar Peter zijn nieuwe vloot inzetten. Deze vloot bestond op
dat moment uit fregatten en tal van galeien. Deze schepen waren zeer geschikt om
landingsaanvallen en bevoorradingsmissies op de Finse kust uit te voeren.
Toen in April 1710 de zee grotendeels ijsvrij was voer het Kotlin-eskader uit onder
aanvoering van vice-admiraal Cruys en Tsaar Peter I als schout-bij-nacht, met als doel het
leger bij Viborg te bevoorraden. Kapitein Scheltinga voerde toen het commando over het
schip De Narva. 50 Het leger van Apraksin werd over zee met voedsel en manschappen
voorzien, tot het uiteindelijk 23.000 man telde. Op 13 juni 1710 viel Viborg in handen van de
Russen. In de loop van de zomer van 1710 veroverden de Russen achtereenvolgens de steden
Riga en Reval. Geheel Lijfland en Estland waren nu in handen van de Tsaar. 51 In de roes van
overwinning verkreeg kapitein Scheltinga op 30 oktober 1710 vanwege zijn goede diensten
aan Rusland een promotie tot eersteklas kapitein. Deze promotie werd door Tsaar Peter
persoonlijk verleend. Kapitein Scheltinga was op dat moment de oudste kapitein op de vloot.
Helaas wordt verder niets vermeld over de leeftijd van de kapitein. 52
Naar Woronezj
In de herfst van het jaar 1710 werden vice-admiraal Cornelis
Cruys en kapitein Scheltinga samen met een groot aantal andere
officieren op bevel van de Tsaar in Woronezj ontboden in
verband met de hervatting van de oorlog tegen de Turken.
Woronezj
53 De
Tsaar had al eerder tegen de Turken gevochten om een haven
aan de Zwarte zee te bezetten. Dit liep echter op niets uit.
Uiteindelijk maakte het vredesverdrag van Constantinopel op 3
juli 1700 een voorlopig einde aan deze oorlog. Peter I had toen
zijn handen vrij om een oorlog tegen Zweden te beginnen maar
was de mogelijkheid om de Turken te verslaan en een Russische
haven aan de Zwarte Zee te creëren nooit vergeten. 54 Na de slag
bij Poltava was de Zweedse koning Karel XII naar het Ottomaanse rijk gevlucht, waar hij de
Turken probeerde te bewegen tot een nieuwe oorlog tegen de Russen. Vanwege de glansrijke
overwinning van de Russen bij Poltava voelden de Turken hier echter weinig voor. Toen de
Tsaar expliciet van de sultan verlangde dat Karel uiterlijk op 10 oktober 1710 zou worden
uitgeleverd, werd dit door de Turken als oorlogsverklaring opgevat. Natuurlijk hadden pro-
Zweedse facties aan het hof van de Turkse Sultan een grote invloed gehad op zijn bereidheid
een nieuwe oorlog te beginnen. Waarschijnlijk was dit net genoeg want op 21 november 1710
verklaarde het Ottomaanse rijk Rusland de oorlog. 55
50
No. 287; Rospis van de schepen van de Tsaar voor de campagne in 1710, Bronnen behelzende de geschiedenis
van de Russische vloot I, Ministerie van maritieme zaken (St. Petersburg 1865) 197. No. 305; Lijst van schepen
en hun commanderende officieren die op 1 mei 1710 van Kroonslot naar Viborg zullen zeilen O.S., Bronnen
behelzende de geschiedenis van de Russische vloot I, ministerie van maritieme zaken (St. Petersburg 1865) 212.
Zie bijlage II&III. Zie ook; Ministerie van maritieme zaken ed., Morskoi Spisok I (St. Petersburg 1885) 420.
51
R. Massie, Peter de Grote en het ontstaan van het moderne Rusland (Amsterdam 1985) 486.
52
No. 43; Promotie van Wybrandt Scheltinga tot eersteklas kapitein (30 oktober 1710 te St. Petersburg O.S.),
Bronnen behelzende de geschiedenis van de Russische vloot III, ministerie van maritieme zaken (St. Petersburg
1866) 29.
53
Ministerie van maritieme zaken ed., Morskoi Spisok I (St. Petersburg 1885)421.
54
E.J. Phillips, The founding of Russia’s navy. Peter the Great and the Azov Fleet 1688-1714 (Londen 1995)
102.
55
R. Massie, Peter de Grote en het ontstaan van het moderne Rusland (Amsterdam 1985) 497.
13