'Soldaat ende Zeemanschap' - Nederlands-Russisch Archief Centrum

oorlogsschepen van de Tsaar werden deels aan de Turken verkocht en deels vernietigd. Het
geschut van de schepen en ander bruikbaar materieel werd naar St. Petersburg en Archangelsk
getransporteerd. De admiraliteit in Woronezj werd in augustus 1711 opgegeven. 66
In augustus maakte Cruys zich gereed om samen met de voornaamste zeeofficieren
naar St. Petersburg af te reizen. 67 Vanuit de admiraliteiten bij Trojetsko, Zerkaskie, Taganrog
en Woronezj werden grote groepen marinepersoneel naar St. Petersburg gestuurd, om daar de
strijd tegen Zweden voort te zetten. Zo ook kapitein Scheltinga die op dat moment nog in
Taganrog zat. 68 In september werden de kapiteins Scheltinga, Edwards en Degruijter naar
Moskou gestuurd. De rest van de zeelieden moest achter blijven om te besparen op de kas van
de admiraliteit. 69 Liever hield de Tsaar geld over dan dat iedereen veilig in St. Petersburg
aankwam. In Moskou kreeg kapitein Scheltinga van vice-admiraal Cruys de opdracht om toe
te zien op de manschappen die vanuit Azov via Moskou naar St. Petersburg op weg waren.
Cruys vroeg daarbij aan Apraksin om de officieren en het gemene volk dat van Woronezj naar
Moskou kwam, enigszins te helpen gezien de tijd van het jaar en het feit dat zij vrijwillig
hadden aangeboden de reis te maken zonder betaling van de admiraliteit. 70 Waarschijnlijk was
de situatie in Woronezj zo erbarmelijk dat de officieren de reis nog liever zonder betaling
maakten dan daar te blijven. Over het verloop van de reis van Azov naar St. Petersburg blijkt
verder niets. Wel zijn er vanaf 1712 veel zeeofficieren die eerst een functie hadden op de
vloot bij Azov, weer in St. Petersburg te vinden.
Wat het nut nu was van de zuidelijke vloot in deze tweede campagne tegen de Turken
is onderhevig aan discussie. Volgens vele historici was deze vloot slecht uitgerust waardoor
ze geen successen behaalde. De historicus Edward Phillips is echter een andere mening
toegedaan. Volgens hem heeft deze vloot zich nooit echt kunnen bewijzen omdat Tsaar Peter
er voor koos om de Turken te land te verslaan, hetgeen echter jammerlijk mislukte bij de
rivier de Pruth. Voor zover bekend heeft de Zwarte Zeevloot geen ondersteunende functie
gehad bij de bevoorrading van het landleger en op zowel de Zee van Azov als de Zwarte Zee
is het nooit tot een echte zeeslag gekomen. Was dit wel zo geweest dan had de uitkomst wel
eens in het nadeel van de Turken beslist kunnen zijn. 71 Blijkbaar was volgens Phillips de
Zwarte Zeevloot, hoewel slecht uitgerust, toch superieur aan de Turkse vloot. Tsaar Peter had
nu in ieder geval zijn handen vrij om zich te wijden aan de oorlog tegen de Zweden in en rond
de Oostzee.
66
E.J. Phillips, The founding of Russia’s navy. Peter the Great and the Azov Fleet 1688-1714 (Londen 1995)
110.
67
RGAVMF Fond 233, inv. 1, zaak 11; Cruys aan Apraksin (Trojetsko 23 augustus 1711) 102, 103.
68
RGAVMF Fond 233, inv. 1, zaak 11; Cruys aan Apraksin , bijgevoegde lijst van officieren en mindere
manschap die nodig zijn in St. Petersburg (Trojetsko 23 augustus 1711) 107-108. Zie bijlage VI.
69
RGAVMF Fond 233, inv. 1, zaak 11; Cruys aan Apraksin (Trojetsko 20 7bris 1711) 104.
70
RGAVMF Fond 233, inv. 1, zaak 11; Cruys aan Apraksin (Moskou 19 8bris 1711) 158-160.
71
E.J. Phillips, The founding of Russia’s Navy. Peter the great and the Azov Fleet, 1688-1714 (Londen 1995)
112.
15