'Soldaat ende Zeemanschap' - Nederlands-Russisch Archief Centrum

aflopen van de missie in 1713 stelde vice-admiraal Cruys dat het voor hem veel beter was
geweest als de Tsaar getuige was geweest van de gebeurtenissen. 116
Volgens het dagregister van het schip De Riga waar de vice-admiraal het bevel over
voerde, was op 10 juli 1713 de wind zuidoost. De vloot verkeerde op dat moment bij
Hoogland in de buurt. Na de middag werd door de kruisers sein gedaan van 3 vreemde
schepen. 117 Hierop werd een vergadering gehouden op het schip van de vice-admiraal met de
kapiteins-commandeur Scheltinga, Rees en kapitein Van Gent. De bevelen van de Tsaar en
admiraal Apraksin werden besproken. Wat deze bevelen precies waren is niet duidelijk. Cruys
besloot de drie schepen te achtervolgen alleen als er voordeel op de vijand behaald kon
worden. ‘s Nachts zou de vloot naar Reval zeilen om de aangekochte schepen op te halen. 118
Opvallend is dat in dit raadsbesluit niet werd gesproken over wat te doen als de vijand binnen
schootsafstand zou komen, of dan ook geënterd moest worden.
De achtervolging werd ingezet en om 5 uur in de morgen kon de vijand van het halve
dek gezien worden. Om 6 uur liep De Wijburg van kapitein-commandeur Scheltinga het schip
De Riga voorbij. Om 8 uur ‘s avonds voer de vloot voorbij Hoogland en werd aanzienlijke
winst op de vijand behaald. Omstreeks 11 uur ging de wind liggen, en werd bevel gegeven om
de sloepen voor de schepen te plaatsen en naar de vijand te roeien. De volgende ochtend nam
de wind weer iets toe en begonnen de kruisers de schepen van de vijand in te halen. Hierop
begonnen de Zweden naar achteren te kanonneren. 119
Om drie uur werd van het schip De Riga de rode vlag gehesen en een kanonschot
gelost. Dit signaal betekende dat ‘ijder sijn best zoude doen, die konde den vijand
t’abordeeren.’ Waarop de achterste schepen van de vloot avanceerden. Om 5 uur draaide de
vijand bij de wind om de zuid. De vice-admiraal dacht dat de vijand op dat moment het
gevecht wilde aangaan. Later bleek dat de schepen slechts aan het bijdraaien waren omdat ze
in de buurt kwamen van klippen. Op dat moment bevond kapitein-commandeur Scheltinga
zich zeer dicht bij de vijand. Om deze reden had hij al zijn grote zeilen en kleine zeilen
ingenomen, om bij de vijand te blijven drijven. Om half 6 kwamen de achterste schepen ook
dichterbij, tot ze de vijand op een musketschot genaderd was. Scheltinga riep daarop naar de
vice-admiraal dat zijn schip aan de grond vast zat. Vervolgens loefde de vice-admiraal sterk
op, maar liep ook aan de grond. Tegelijkertijd kwam kapitein Larsenius berichtten dat er een
kanonskogel in de kruitkamer was gekomen van het schip van kapitein-commandeur Rees,
bewerende dat het schip in de brand stond. 120
Kapitein-commandeur Rees had volgens het verslag van Cruys bemerkt dat het schip
van de vice-admiraal en die van kapitein-commandeur Scheltinga aan de grond waren
gelopen. Daarna begon Rees de vijand te kanonneren. Cruys merkte op dat het hem leek dat
Rees wat ver van de vijand af was en buiten schootsafstand verkeerde. Wel was Rees de
vijand volkomen meester in het zeilen. Terwijl de vice-admiraal druk bezig was om zijn schip
los te krijgen, draaide kapitein-commandeur Rees bij de wind van de vijand af, samen met de
rest van de schepen die op dat moment een goede 4 ½ a 5 mijl van Helsingfors af waren. 121
Cruys schreef verder niets over de reden waarom Rees met zijn eskader bijdraaide.
116 RGAVMF Fond 223, inv. 1, zaak 18, Cruys aan Apraksin (1714 St. Petersburg O.S.) 9.
117 RGAVMF Fond 223, inv. 1, zaak 18, Extract uijt het dagregister gehouden op ’t schip de Riga van Cornelis
Cruys (.. O.S.) 12-22
118
RGAVMF Fond 223, inv. 1, zaak 18: copia raadsbesluit; C. Cruys, W. Scheltinga, A. Rees, W. van Gent
(schip De Riga 10 juli 1713 O.S.)38.
119
RGAVMF Fond 223, inv. 1, zaak 18, Extract uijt het dagregister gehouden op ’t schip de Riga van Cornelis
Cruys (..O.S.) 12-22
120 RGAVMF Fond 223, inv. 1, zaak 18, Extract uijt het dagregister gehouden op ’t schip de Riga van Cornelis
Cruys (..O.S.) 12-22
121 RGAVMF Fond 223, inv. 1, zaak 18, Extract uijt het dagregister gehouden op ’t schip de Riga van Cornelis
Cruys (..O.S.) 12-22
23