Lees hier het volledige artikel in pdf-bestand. - VKW

De dwaasheid van woonkredieten tegen een vaste rentevoet
Tegen wil en dank moesten de spaarbanken reeds in 1988 omwille van de brutale commerciële
politiek van het CBHK en om enigszins concurrentieel te blijven op de hypothecaire markt ook
woonkredieten tegen een vaste rentevoet aanbieden. Al naargelang de marktomstandigheden
moesten zij hun voorwaarden bijna doorlopend wijzigen, wat de transparantie van de markt
zeker niet ten goede kwam. De woonkredietmarkt stond dusdanig op haar kop dat men, bij wijze
van voorbeeld, in 1994 een rist van diverse looptijden kon aantreffen: 10+3+3 / 3+3+3 / 5+3+3 /
5+5+5 / 3+1+1, enz.
Het verhaal van de variabiliteit van het hypothecair krediet is en blijft een bijzonder vreemd
verhaal. Bijna een halve eeuw vochten de gespecialiseerde kredietinstellingen, zoals de
spaarbanken, om de wettelijke mogelijkheid van een soepele aanpassing van hun woonkredieten
te bekomen. Wanneer het omzeggens zo ver was, werden ze door de marktregulator, het CBHK,
precies op dit punt bestookt met de lancering van langlopende kredieten tegen een vaste
rentevoet. En, spijt het droeve verhaal van het CBHK, sprongen alle kredietinstellingen dezelfde
put in waarin ze juist het kalf hadden zien verdrinken. Terecht schreef de hypothecaire
specialist, E. Casier,
'Wie de prijsvorming op de Belgische hypotheekmarkt volgt en deze vergelijkt met de
hypotheekmarkt in onze buurlanden, stelt vast dat door de strijd om marktaandeel de
hypotheekondernemingen onrendabele hypothecaire kredieten blijven aanbieden. Dit is
vooral een feit voor de kredieten met vaste rentevoeten waarbij het renterisico voor de
kredietgever niet of veel te weinig in de prijs wordt doorgerekend.' 31
'Alles kan en alles mag'. De vraag echter waarop niemand het antwoord kent, is de tijdsvraag,
'Voor hoelang kan en mag alles?'
De toverformule: effectisering van hypothecaire kredietportefeuilles
Het verbreken van de regels van deugdelijk bestuur bij de toekenning van hypothecaire
kredieten door kredieten toe te staan, ingedekt door al te hoge leenquotiteiten en tegen een vaste
rentevoet, verhoogde buiten proportie het kredietrisico. Wanneer men daar nog aan toevoegt dat
aan verhoogde kredietrisico's ook hogere solvabiliteitscoëfficiënten moesten beantwoorden, dan
begrijpt men licht dat kredietinstellingen naar technieken zochten om vervroegd te worden
verlost van dergelijke kredieten in hun balans. Zo waaide, einde van de jaren tachtig, begin
negentig, vanuit de Verenigde Staten de techniek over van de effectisering van hypothecaire
kredietportefeuilles (mortgage backed securitisation).
Sommige Amerikaanse kredietinstellingen, in hoofdzaak de Savings & Loan, hadden een tekort
aan kredieten en een overschot aan spaargelden, terwijl andere dan weer precies het
tegenovergestelde fenomeen kenden. Een beetje simplistisch gesteld, vonden ze volgende
oplossing voor dit probleem. De instellingen met een teveel aan kredieten 'pakten' volgens
nauwkeurig overeengekomen regels een deel van hun kredietportefeuille in, bij voorkeur in een
'special purpose vehicle', zeg maar in een 'mooi pakketje', en verkochten deze aan de
instellingen met een tekort aan kredieten. Ingevolge deze kredietmobilisering hadden deze met
een tekort aan spaargelden terug gelden om nieuwe kredieten toe te staan en beschikten de
31 Casier, E., 'De wet van 13 maart 1998 tot wijziging van de wet op het hypothecair krediet. Een
positieve balans voor de consument', in, a.c., blz. 162.
22