Lees hier het volledige artikel in pdf-bestand. - VKW

Postscriptum van een ‘ooggetuige’(2009)
Bovenstaande tekst is, op enkele kleine aanpassingen na, samengesteld in tempore non suspecto aan de
hand van teksten uit het in 2004 gepubliceerd boek, zoals vooraan bij deze nota aangeduid.
Vanuit vogelperspectief kan de korte geschiedenis van het wettelijk statuut der Belgische spaarbanken,
van het KB nr. 42 van 15 december 1934 tot de wet van 22 maart 1993, aldus worden samengevat.
1. Ingevolge de crisis der dertiger jaren, die inzonderheid de politiek gekleurde financiële
instellingen in ernstige moeilijkheden bracht, werd de hele toenmalige financiële
wereld geïnstitutionaliseerd. Voor de hypotheekbanken, de voorlopers van de Belgische
spaarbanken, had dit als gevolg dat ze na verloop van tijd onder het zeer rigide statuut
van het KB nr. 42 van 15 december 1934 als ‘private spaarkas’ werden
ondergebracht. Dit rigide statuut was het gevolg van de aan de spaarder toegekende
‘bijzonder wettelijk voorrecht’ op de activa van de spaarkas ter bescherming van de
spaargelden.
2. Ingevolge de opbloei van de economie in de naoorlogse periode werd deze rigide
regeling door de spaarkassen als een belemmering aangevoeld voor hun verdere
expansie. Waar het de commerciële banken ingevolge het KB nr. 185 toegelaten was
alle financiële verrichtingen te doen die hen niet verboden waren, konden de
spaarkassen ingevolge het KB nr. 42 slechts deze verrichtingen doen die hen waren
toegelaten. Dit zette de spaarkassen ertoe aan te streven naar een wettelijke uitbreiding
van
a. de hun toegelaten activiteiten, waarbij het meest in het oog springend was, zich een
positie te verwerven in het toen sterk opkomend betalingsverkeer met girorekening,
cheques, enz.
b. de hun toegelaten wederbeleggingen van de spaargelden in andere producten dan
staatsfondsen, ermee gelijkgestelde zoals obligaties van parastatale instellingen en
hypothecaire kredieten.
Dit fenomeen werd branchevervaging of deregulering gedoopt. De blikopener ernaar
werd het KB nr. 11 van 18 april 1967.
3. Ingevolge de concurrentiële druk van de commerciële banken en de monopoliesituaties
van de parastatale instellingen, zoals ASLK, NMKN, NKBK, later gevolgd door het
CBHK, die meer en meer de spaarkassen wegdrukten uit hun eigen markten, deze van
de spaarders en het woonkrediet, ijverden de spaarkassen voor een verder gaande
branchevervaging.
a. Deze bekwamen ze met de zogenaamde Mammoetwet van 30 juni 1975. Hun
wederbeleggingsmogelijkheden werden verder uitgebreid en ze werden gelijktijdig
ondergebracht bij dezelfde controleur als deze van de commerciële banken, de
Bankcommissie. Het is hier dat de ‘barst’ binnen de spaarbankensector moet
worden gesitueerd. Het dilemma waarvoor de spaarbanken worden geplaatst is:
uitbreiding van de wederbeleggingsmogelijkheden of behoud van het ‘bijzonder
voorrecht voor de spaarder’. De voorvechter voor de uitbreiding is BAC, de
verdedigers van het ’bijzonder voorrecht’ zijn HBK-Spaarbank en An-hyp.
b. Met de Europese Richtlijnen als rugdekking, haalden de voorstanders van een
verdere branchevervaging hun slag thuis:
1° Beslissing Bankcommisie 17 december 1985. Het woord ‘sparen’ en afgeleide
woorden zijn niet meer voorbehouden aan de spaarkassen ter waarschuwing aan
de spaarders dat ze over een ‘bijzonder wettelijk voorrecht’ beschikken. De
spaarkassen mogen ‘als tegenprestatie’ zich voortaan spaarbanken noemen.
28