Wat is die werkelijkheid toch moeilijk! Antwoord op alle vragen ... - Sdu

P R O C E S & D O C U M E N T • J U N I 2 0 0 8 • N R 2
Niet geld, maar een gebrek aan sturing is het
grootste probleem bij de invoering van e-
overheid in gemeenten. Dit concludeerde de
Commissie Wallage-Postma. Zij dringt aan op
een Nationaal Urgentieprogramma, dat prioriteiten
stelt.
Tekst: Kees Duijvelaar, beleidsmedewerker bij de
VNG en lid van de redactie van Proces&Document
Foto: Sdu Uitgevers
Wallage-Postma en het Nationaal Urgentie
Samenhang en ha
eerste vereiste
40
Jacques Wallage, burgemeester van Groningen, lichtte zijn
advies toe in een discussie met de informatiemanagers van
de 100.000 + gemeenten, die op 15 februari bijeenkwamen in
zijn stad. Hij constateert dat het advies van zijn commissie
goed is geland en goed is begrepen. De ‘sense of urgency’ is
nu groter dan ooit, dus hier ligt een kans. Maar alles zal
afhangen van doorzettingsmacht, van de werkelijke implementatie.
De aanvankelijke vragen van het Ministerie van BZK aan de
commissie waren:
• is er genoeg geld (eerder is geraamd dat gemeenten ¤ 820
miljoen moeten investeren) en
• mogen gemeenten het rendement over hun investeringen
zelf houden?
De ‘sense of urgency’
is nu groter dan ooit
Jan Postma heeft, als oud thesaurier-generaal van Financiën,
een goed inzicht in financieringsvraagstukken. Al snel bleek
echter dat financiën niet het kernprobleem zijn. Het belangrijkste
vraagstuk is van beleidsmatige aard. ICT-mensen worden
te veel aan hun lot overgelaten. Zij krijgen te weinig sturing
vanuit echte bestuurlijke keuzes. Er zijn grote verschillen
tussen gemeenten, maar hier houdt niemand rekening
mee. Er wordt te veel tegelijkertijd op ze losgelaten en
gemeenten worden geacht alles maar op te pakken.
Té blijmoedig
Wat ook opviel, is dat de mensen die de grote projecten landelijk
aansturen, ongelooflijk blijmoedig in de wereld staan.
Zij weten vaak niet wat nu eigenlijk het probleem is, maar
bedenken toch allerlei systemen. En als gemeenten daar niet
aan meewerken, zullen zij de zaken desnoods per wet
regelen.
Het is dus zaak om eerst beleidsmatig orde op zaken stellen.
Tot aan de vicepremier toe heeft de commissie erop aangedrongen
behapbare prioriteiten te stellen en samenhang aan
te brengen.
Desastreus imago
De uiteindelijke maatstaf voor het welslagen van de e-overheid
is de burger. Die ziet nu alleen de problemen. Denk aan
de Belastingdienst, of aan de OV-chipkaart. Om dat desastreuze
beeld van de elektronische overheid te veranderen
zijn meer goede voorbeelden nodig, ook op lokaal niveau.
Want het implementeren van wat er in het Nationaal Urgentieprogramma
staat is één ding, gemeenten hebben ook nog
hun eigen innovatieprogramma’s en die lokale projecten
moeten voortgang kunnen vinden.
Wallage en de zijnen hopen dat er ook lokaal goede afwegingen
plaatsvinden en dat de uitkomst daarvan is dat de weg
naar algemene standaards niet wordt gefrustreerd. Een leidraad
bij de afweging moet volgens de commissie zijn: wat
in het Nationaal Urgentieprogramma als prioriteit wordt
benoemd betaalt het Rijk, de rest betalen de gemeenten zelf.
Alléén wat in het NUP staat is ‘rekening Rijk’, dus moeten
gemeenten zich realiseren dat ze voor de kosten van overige
projecten zelf opdraaien.
Bestuurders sturen
Wallage erkent dat in zijn bijna tienjarige loopbaan als burgemeester
van Groningen eigenlijk maar één keer collegebreed
over informatisering is gesproken; verder was het
steeds een zaak van vakwethouders en -ambtenaren. Toch
zijn informatiemanagers niet de meest aangewezenen om
aan te haken bij bestuurlijke doelstellingen. Anderen zijn
daar vaak beter toe in staat.
‘U moet uw bestuurders beter aansturen’, adviseert Wallage
de aandachtig luisterende informatiemanagers. Binnen de
gemeente speelt dezelfde spanning als die tussen overheidsbrede
en sectorale projecten. Er moet dus ook zoiets zijn als
een lokaal urgentieprogramma en lokale voorbeeldprojecten.
Planning is ook: uitspreken wat we niet doen. Dat moeten
B&W aangeven. Als een gemeente niets kan met een
rijksproject, moeten zij durven zeggen: daar doen wij nog
even niet aan mee. En als de departementen het Nationaal
Urgentieprogramma goed gebruiken, zullen ook zij zich
moeten afvragen of ze hun eerder gemaakte plannen voor
zover ze niet in het Urgentieprogramma passen toch willen
doorzetten.