De maatschappelijke betekenis van doorvoer - SEO Economisch ...

8 Hoofdstuk 3
die onder meer uitgaan van “efficient pricing”: de heffing dient om de kosten van externe
effecten in de prijs van doorvoer op te nemen. Volgens standaard economische theorie leidt
dit tot een welvaartsverbetering omdat economische agenten dan in hun beslissingen
rekening houden met de volledige maatschappelijke kosten van doorvoer (die nu onderdeel
worden van de prijs). Dit positieve effect komt tot uiting in de modal shift naar goedkope en
milieuvriendelijke vervoerwijzen (zie Tabel 5.2 op blz. 78 van het TNO Inro rapport). Dit
effect is evenwel gering. Elders in het TNO Inro rapport wordt immers gesteld dat de
doorvoer relatief milieuefficiënt is 4 .
Efficiëntie-effecten van een heffing
Vanwege afnemende schaal doet zich een negatief efficiëntie-effect voor in de productie van
doorvoer. Dit effect is gering omdat de doorvoerstromen slechts in beperkte mate zullen
afnemen: het grootste deel is ‘captive’ (blz. 77).
Daarnaast is sprake van een positief efficiëntie-effect. Op blz. 78 van het TNO Inro rapport
wordt dit “wijziging consolidatiegraad” genoemd. Dit zou de indruk kunnen wekken dat de
doorvoer inefficiënt werkt. TNO Inro verwijst naar Runhaar, die de reactie van een aantal
Nederlandse bedrijven op een transportkostenverhoging bekijkt. Hier komt uit dat er weinig
strategische veranderingen zoals locatiewijzigingen plaatsvinden en dat het transport
efficiënter zal worden afgewikkeld. De term “efficiënter” houdt hier in dat de heffing een
verandering van de productiestructuur uitlokt. Die verandering is echter alleen efficiënt als
de heffing wordt ingevoerd. De resultaten van Runhaar tonen dus niet aan dat de doorvoer
in de huidige situatie – zonder heffing – inefficiënt is.
Uit de antwoorden van TNO Inro op de vragen van de SEO blijkt dat een heffing niet
wordt gezien als een manier om inefficiënties weg te nemen. Efficiëntieverbeteringen
kunnen om andere redenen plaatsvinden dan als gevolg van een heffing en er is niet
onderzocht of de heffing de meest geschikte methode is. Wel kan een heffing
efficiëntieverbeteringen versnellen die ook zonder beleid zouden hebben plaatsgevonden.
Op het al of niet bestaan van huidige inefficiënties komen we terug bij de beoordeling van
Hoofdstuk 6 (RAEM-analyse) hieronder.
Het effect van een heffing op de concurrentiepositie
Runhaar veronderstelt dat een heffing geldt voor alle West-Europese vervoerders. De
analyse in het TNO Inro onderzoek gaat ervan uit dat de heffing op Nederlands
4 In de conclusies van Hoofdstuk 3 van het TNO Inro rapport worden negatieve externe effecten
als belangrijkste nadeel van doorvoer genoemd (paragraaf 3.7). Verwezen wordt naar Dings et al
(1999), maar de effecten worden in Hoofdstuk 3 niet verder beschreven of gekwantificeerd. Uit
Hoofdstuk 6 (analyse van fictieve quotering) blijkt evenwel dat doorvoer relatief milieuefficiënt
is (blz. 104 van het TNO Inro rapport).