De maatschappelijke betekenis van doorvoer - SEO Economisch ...

Beleidsmaatregelen 11
heeft een relatief lage productiviteit, veroorzaakt door relatief kleine agglomeratievoordelen.
Ten tweede: er is een reden om de doorvoer te beperken omdat quotering leidt tot kleine
maar positieve welvaartseffecten. Vooral uit de antwoorden van TNO Inro op de vragenlijst
blijkt dat deze conclusies niet juist zijn. Dit heeft te maken met de interpretatie van de
analyse met RAEM (Ruimtelijk Algemeen EvenwichtsModel).
Wat gebeurt er in de op RAEM gebaseerde KKBA? Er worden twee situaties met elkaar
vergeleken. Allereerst de geschatte situatie in 1996. Hier blijkt de doorvoer een relatief lage
productiviteit te hebben. Vervolgens wordt de doorvoer met 5 procent (of 100 procent)
gequoteerd. De analyse geeft daarom antwoord op de vraag: als de doorvoer een relatief lage
productiviteit blijft houden, wat is dan het effect van een quotering? De doorvoer wordt als
gevolg van de quotering kleiner en vrijgekomen arbeid komt in andere sectoren met een
hogere productiviteit terecht. Het effect van de quotering is daarom positief. In de huidige
formulering worden daarbij verschillen in agglomeratievoordelen en verschillen in
productiviteit niet uit elkaar getrokken.
In een kosten-batenanalyse is het niet correct om te doen alsof, zonder beleidsmaatregel (in
het “nulalternatief”), de wereld niet verandert. Daarom worden KBA’s doorgaans uitgevoerd
tegen de achtergrond van lange termijn scenario’s van het CPB. In de KKBA van TNO Inro
had een nulalternatief moeten worden geformuleerd waarin zonder quotering de doorvoer
volgens een natuurlijk proces productiever (kleiner) zou worden totdat de sector even
productief is als andere sectoren (zie beantwoording van TNO Inro, blz. 8). De
productiviteitsverbetering van de doorvoer zou dan vanzelf tot stand zijn gekomen, en de
quotering zou deze hoogstens versnellen. De positieve effecten van quotering worden dan
veel kleiner.
3.2.2 De arbeidsmarkt
In RAEM is op de arbeidsmarkt sprake van homogene arbeid: alle werknemers zijn overal
inzetbaar. Door de RAEM uitkomsten van toepassing te verklaren op een periode van 15
jaar veronderstellen de TNO Inro onderzoekers dat alle ex-werknemers van de gequoteerde
doorvoer na 15 jaar elders werk hebben gevonden (of gepensioneerd zijn). Hier kunnen twee
kanttekeningen bij worden geplaatst.
1. In werkelijkheid is arbeid zeer heterogeen. Mensen verschillen bijvoorbeeld in termen
van opleidingsniveaus en opleidingsrichtingen. Het opleidingsniveau in de doorvoer is
naar verwachting relatief laag (bijv. binnenschippers). Bovendien hangt het
opleidingsniveau, en de inzetbaarheid, deels samen met niet-veranderbare
eigenschappen (aangeboren of aangeleerd). Daarom zullen ex-werknemers van de