Download de Antwerpse programmabrochure - Erfgoedcel Antwerpen

— UIT DE FAMILIE-ENCYCLOPEDIE —
Verwantschap op Schoonselhof
Familie- en andere banden blijven ook na de dood zichtbaar.
Dat komt goed tot uiting op een begraafplaats als Schoonselhof, op heel diverse manieren.
Een begraafplaats is een oord van herinnering, een stenen archief.
Graven vertellen hoe mensen zich bij leven tot elkaar hebben verhouden.
Dat doen ze door de vermelding van namen, levensdata en - met
wat geluk - beroepen, titels en prestaties. Maar de banden worden ook
op andere manieren duidelijk: door heraldische wapens en portretten,
of door het vermelden van opdrachtgevers en uitvoerders, door de taal,
de stijl, het graftype, de symboliek én zelfs door hun ligging op de
begraafplaats.
Enkele voorbeelden:
- Dat de dood drastisch ingrijpt in het familieleven, wordt uitgedrukt
door twee uit elkaar glijdende handen met ertussen een gebroken ketting,
een verwijzing naar de verbroken echtelijke band. (In een andere
context, en zonder ketting, kunnen handen verwijzen naar de broederlijke
handdruk, de verbondenheid van vrijmetselaars.)
- Ook na de dood verkeren familieleden graag in elkaars gezelschap: in
één grote grafkelder, zoals dat op Schoonselhof het geval is met de
hechte kunstenaarsfamilie Linnig (tien personen), of door een aantal
grafvergunningen naast elkaar te reserveren, zoals de familie
Steinmann/Haghe deed.
- De familieband kan zichtbaar worden in de vormgeving. De sarcofaag
van het kunstenaarsechtpaar Emiel Vloors-Louise Laridon op erepark
N is sterk verwant aan die van zus Lucie Laridon op park C. Schilder
Frans van Kuyck en zijn broer Walter, architect, hebben vrijwel identieke
zerken, naar een ontwerp van Hugo van Kuyck; bij Walter werd
het attribuut ‘palet en penselen’ in het medaillon vervangen door ‘passer
en winkelhaak’.
- Ook bloedverwanten in ruime zin hanteren eenzelfde typologie.
Enkele Antwerpse Armeniërs hebben op Schoonselhof een khachkar
op hun graf. Deze traditionele, kunstige gedenksteen maakt hun
Dit najaar verschijnt een boek over het prachtige funerair erfgoed
van de begraafplaats Schoonselhof. In de essays worden nieuwe
gegevens aangebracht en reflecteren de auteurs over het omgaan
met begraven en begraafplaatsen vroeger en nu. Auteurs zijn Wim
Cuyvers, Anne-Mie Havermans, Kristien Hemmerechts, Marc
Jacobs e.a. Met foto’s van Carl De Keyzer. Een uitgave van de
Erfgoedcel Antwerpen.
onderlinge band zichtbaar en toont aan dat ze ook in de diaspora hun
identiteit bewaren.
- De verbondenheid tussen niet-bloedverwanten met gezamenlijke
levensdoelen, zoals de gasthuiszusters, vindt haar uitdrukking in een
identieke zerk op eenzelfde park.
- Alleen familieleden mogen in één grafvergunning begraven worden.
Massagraven zijn immers sinds 1804 (decreet van Napoleon) verboden.
Vandaar dat, lang voor er sprake was van het homohuwelijk, Lia
Belmont (1922-2001) en Irma Dua (1914-1979) bij leven allebei een stuk
grond kochten, naast elkaar, en stenen lieten plaatsen die hun tweeeenheid
benadrukken.
Een bezoek aan Schoonselhof onthult versluierde relaties…
(Anne-Mie Havermans, kunsthistorica)
●7 Erfgoedcel (Families na de dood)
Het grafmonument van de
familie Lux-Fierens,
Schoonselhof, park Y, lijn 18.
Het graf is een resultaat van
de vruchtbare samenwerking
tussen beeldhouwer A.Pierre
en steenhouwer Cl.Jonckheer
fils. © Carl De Keyzer /
Magnum Photos
De families Steinman en Haghe liggen met 5 vergunningen naast elkaar op het park Z1, lijn 19.
© Carl De Keyze / Magnum Photos
14