Download de Antwerpse programmabrochure - Erfgoedcel Antwerpen

— UIT DE FAMILIE-ENCYCLOPEDIE —
Kunst, een familiezaak
Kunstenaarstalent blijkt erfelijk, al bevorderde onder het ancien régime ook het toenmalige gildensysteem
de opleiding van kinderen van de leden tot schilder, beeldhouwer enz. Vandaar de vele familieverbanden,
bijvoorbeeld in de collectie van het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten
Vroeger was schilderen een ambacht als een ander. En zoals alle vaklui
verenigden ook de kunstschilders zich in een ambachtsgilde: het Sint-
Lucasgilde. Het stond gildenleden vrij om hun kinderen het vak te leren
en hen te laten meewerken in de familiezaak. Onder meer dankzij deze
‘vrijstelling’ werden heel wat schilderszonen én -dochters binnen de
familie opgeleid tot schilder.
In Antwerpen waren in de 16de en 17de eeuw talrijke kunstenaarsfamilies
actief. Zo had Quinten Massijs twee schilderende zonen, Jan en
Cornelis. We kennen Pieter Pourbus en vervolgens Frans Pourbus de
oude en de jonge. Er waren de Franckens en de Coxie’s. Maar de belangrijkste
artistieke familie is ongetwijfeld de Brueghelfamilie. Probeert u
ons even drie generaties lang te volgen…
Stamvader is de veelzijdige en geniale Brabander Pieter I Bruegel. In
1563 huwt hij de dochter van de renaissancekunstenaar Pieter Coecke
van Aelst. Hun oudste zoon, Pieter Brueghel de jonge, staat bekend als
een navolger van zijn vader, maar hij schilderde ook talrijke authentieke
composities ‘in Bruegeliaanse trant’. Een traditie die dan weer door
zijn eigen zoon Pieter III wordt voortgezet.
De andere zoon van de stamvader, Jan Brueghel de oude, geeft blijk van
meer originaliteit. Hij maakt naam en faam als schilder van landschappen,
bloemstukken en allegorieën. Zijn zonen Jan II en Ambrosius zijn
op hun beurt voortreffelijke bloemschilders. Talent blijkt inderdaad
erfelijk te zijn… Maar ook huwelijken voeden de artistieke vaardigheden
van de Brueghelfamilie. Jan I Brueghels dochter Paschasia huwt in
1624 Hiëronymus van Kessel en haar zus Anna trouwt in 1636 met schilder
David Teniers de jonge.
Een resultaat van al die erfelijkheid: in het Koninklijk Museum voor
Schone Kunsten Antwerpen zijn talrijke kunstwerken van vaders,
zonen, dochters en kleinkinderen uit Antwerpse kunstenaarsfamilies
te zien.
(Siska Beele, dienst Publiekswerking van het KMKSA)
●3 Diamantmuseum Provincie Antwerpen (een speciale gast, bij wie diamant in de familie zit),
●12 KMSKA, ●37 Stadsbibliotheek Antwerpen (de familie Galle),
●38 Stedelijk informatiecentrum archeologie en monumentenzorg (het geslacht De Waghemakere)
EEN GESLACHT VAN BEELDHOUWERS
Nog een treffend voorbeeld van familieverbanden is het Antwerpse
beeld- en steenhouwersgeslacht Verbrugghen. De 17 de -eeuwse stamvader
Heinrich, beeldsnijder, was de schoonbroer van beeldhouwer Hans
van Mildert. Zijn zoon Peeter I, beeldhouwer en koopman in steen,
huwt de dochter van schilder Erasmus Quellinus. De Quellinussen zijn
op hun beurt een belangrijk geslacht van beeldhouwers en schilders.
Peeters I’s zuster Susanna is de moeder van een andere beeldhouwer,
Peeter Scheemaeckers. En die heeft op zijn beurt twee zonen die
beeldhouwer zijn.
Peeter I Verbrugghens dochter Susanna huwt dan weer beeldhouwer
Peeter Meesens. Hun twee zonen, Peeter II en Henricus-Franciscus
Verbrugghen, zijn eveneens… beeldhouwer. Henricus-Ingantius, zoon
van Henricus-Franciscus Verbrugghen, is beeldhouwer en koopman in
steen.
(Iris Kockelbergh)
Uit de Bruegheldynastie:
Jan I Breughel, zoon van stamvader Pieter I Brueghel, was befaamd voor zijn bloemstukken.
Bloemen in een vaas. ©KMSKA, inv. 643
Pieter II Brueghel, De prediking van Johannes de Doper.
©KMSKA, inv. 777
20