Download de Antwerpse programmabrochure - Erfgoedcel Antwerpen

— UIT DE FAMILIE-ENCYCLOPEDIE —
De Antwerpse moederdag
15 augustus, een Antwerps unicum dat sinds 1913 standhoudt
Van veel tradities die in de 19 de en 20 ste eeuw zijn ‘uitgevonden’,
kennen we de geestelijke vaders en moeders.
Dat is ook het geval voor de moeder van alle rollenpatroonfeesten:
moederdag. Mother’s Day werd in
1907 met succes geïntroduceerd door de Amerikaanse
Anna Jarvis (1864-1948). Jaarlijkse datum: de tweede
zondag van mei. Jarvis slaagde erin om tegen 1914 een
officiële erkenning van de Amerikaanse overheden te
krijgen. En na de Eerste Wereldoorlog werd het format
van moederdag (op aangepaste wijze) geïmporteerd
in allerlei landen in Europa. De commercie
speelde daar gretig op in.
In de Europese en zelfs wereldgeschiedenis van moederdag
neemt Antwerpen een uitzonderlijke positie
in, dankzij schepen Frans van Kuyck (1852-1915). Hij
vatte in 1913 het plan op een moederdag te lanceren…
op 15 augustus. Dat is een feestdag van Maria, sinds
1124 de patrones van de stad. Het was ook de dag van
de grote Mariaprocessie.
Volgens de Antwerpse schepen in 1913 was de sociale orde in het begin
van de eeuw grondig verstoord door de ingrijpende modernisering. Zijn
remedie: het herstellen en cultiveren van de waardigheid van de familie.
Hiervoor moest volgens Van Kuyck alles ingezet worden op het in beeld
brengen van de rol van de moeder in het gezin en de maatschappij. Een
speciale dag leek hem een ideale techniek.
Van Kuyck mobiliseerde de plaatselijke pers en de scholen, publiceerde
een scenario en zette een propagandacomité aan het werk. De kinderen
en vader moesten moeder verrassen met versieringen, gelegenheidsversjes,
bloemen, speciale broodjes en zelfs juwelen. De eerste vieringen
in 1913 en 1914 waren een groot succes. Na de oorlog werd in 1919 het
eigen Antwerpse erefeest voor moeder opnieuw gelanceerd. De moederdag
op 15 augustus haalde in en rond de stad Antwerpen vlot de 21 ste
eeuw.
Coda: een van de weinige nauwelijks nagevolgde suggesties
in het plan van Frans van Kuyck was dat vanaf
15 augustus 1913 elke Antwerpse familie zou beginnen
met ‘moederarchieven’: “een bijzonder album waarin
de moeder de gedenkenissen, haarlokken, portretten,
brieven, enz. van elk harer kinderen zou bewaren.”
Naar aanleiding de Erfgoeddag is de suggestie misschien
het heroverwegen waard. Mensen met verzamelingen
van haarlokken van hun voorouders kunnen
vandaag met succes en voor weinig geld bij DNAonderzoekers
terecht voor een wel heel moderne vorm
van familiegeschiedenis. Zie hierover blz. 38.
(Marc Jacobs, directeur van het Vlaams Centrum voor
Volkscultuur)
●42 Volkskundemuseum (collectie over vooral Antwerpse volkscultuur)
Frans Van Kuyck (1852-1915), vatte in 1913 het plan op een moederdag
te lanceren … op 15 augustus.
Deze Antwerpse moederdag is tot vandaag zeer populair.
Foto AMVC-Letterenhuis.
Affiche (hiernaast) en wenskaartje
(boven) ter promotie van moederdag.
©Mores 4 (2003)
40