Download de Antwerpse programmabrochure - Erfgoedcel Antwerpen

— UIT DE FAMILIE-ENCYCLOPEDIE —
Kind Zonder Familienaam
De namen die vondelingen kregen, klinken soms erg bizar. De betrokken ambtenaar beschikte over een volledige
vrijheid bij de naamgeving van gevonden jongens en meisjes. Veel van die familienamen zijn intussen verdwenen.
Anonieme vondelingen moesten een naam krijgen. Als men bij het kind
een briefje van de moeder aantrof met haar wensen terzake, dan werden
die gewoonlijk gerespecteerd. Dat maakte een latere herkenning ook
makkelijker. Maar doorgaans gaf de bediende van de Kamer van de
Huisarmen, en later de officier van de burgerlijke stand, het kind zelf
een naam. Hij beschikte daarbij over een erg grote vrijheid en kon zijn
fantasie desgewenst de vrije loop laten…
Zo’n ambtenaar bleef erg redelijk als hij het kind noemde naar de plaats
waar het was aangetroffen: Verbruggen, Van Der Poorten, Portael…
Opgepast: mensen met een dergelijke familienaam stammen niet noodzakelijk
af van een vondeling.
In veel gevallen vind je bij het lezen van het proces-verbaal de verklaring
van de naam. Twee voorbeelden:
- “Cornelia Blouwsteen werd op 20.11.1692 gevonden… op de Kiepper
poort vest in de graght onder een blouwensteen.”
- “Anne Maria Ommeganck gevonden op 26.1.1694… in de ommeganck
van onse live vrouwe kerke aen den bichtstoel over St. Antoni Cappel.”
Zo komt het ook dat in Antwerpen de naam ‘Kerkstoel’ een bekende vondelingennaam
was.
Soms bepaalde niet de plaats maar wel het tijdstip van de vondst de
naam van het kind: Noël (gevonden op kerstdag), Paeschnacht enz. Of
liet de naamgever zich inspireren door kenmerken van het kind: De
Schreeuwer, Schoonkint… Maar voor erg veel vondelingennamen valt er
geen zinnige uitleg te verzinnen, behalve de fantasie - of het gebrek
eraan - van de naamgever. Enkele staaltjes uit de oude archieven:
Zandplant, Weerglas, Appel, Peir, Krieck, Appelcien…
Veel van deze vreemde namen zijn mettertijd verdwenen. Daar zijn twee
harde redenen voor: de kindersterfte bij vondelingen lag erg hoog en
het ging meestal om meisjes, die de naam niet voortzetten.
(Jan Vanderhaeghe, directeur Nationaal Centrum voor Familiegeschiedenis)
● 19 Museum Maagdenhuis, ●41 VVF
DE VONDELING EN DE GENEALOOG
Vondelingen plaatsen de genealoog voor grote problemen.
Meestal eindigt zijn onderzoek hier. Afstammen van een vondeling
heeft echter ook zijn charmes. Er is eerst en vooral heel wat
literatuur over vondelingen in het algemeen. Maar ook over de
bloedeigen voorouder-vondeling zelf is er waarschijnlijk heel wat
te vinden. Waar werd hij te vinden gelegd Hoe was hij gekleed
Lag er een herkenningsteken bij het kind Hoe kreeg het zijn
naam Hoe oud was het Hoe bracht het zijn eerste levensjaren en
jeugd door Werd het uitbesteed en bij wie Werd het daar goed
behandeld De eerste twintig levensjaren van een vondeling zijn
dikwijls zeer goed te reconstrueren. Hetzelfde geldt trouwens
voor arme wezen en verlaten kinderen. Die kregen dezelfde
behandeling als vondelingen.
(Jan Vanderhaeghe, directeur Nationaal Centrum voor Familiegeschiedenis)
Een doopregister van vondelingen te Leuven. De namen die gegeven werden los van elkaar, zijn
nietszeggend. Achter elkaar gelezen vormen zij een zin, passend in de tijdsgeest: ‘Enfin alles
gaetom zeep ende maegere ratten worden vet metge stolen goed zoodat steelen herboots rooven
plunderen geene zonde meer enis helaes onder watti rannen leeven wij’ ©VVF
7