Download de Antwerpse programmabrochure - Erfgoedcel Antwerpen

— UIT DE FAMILIE-ENCYCLOPEDIE —
Antwerpse familiebedrijven met naam
Antwerpen heeft een aantal befaamde grote en kleine familiebedrijven (gehad): ondernemingen die (enkele) generaties
lang in handen van dezelfde familie zijn (geweest). We pikken er drie uit, van oud naar minder oud.
De Officina Plantiniana
Het wereldvermaarde drukkers- en uitgeversbedrijf dat Christoffel
Plantijn in de jaren 1550 stichtte, bleef meer dan 300 jaar lang bestaan
én was al die tijd in handen van de familie Moretus. Jan I Moretus,
schoonzoon van Plantijn, had de onderneming in 1589 geërfd. Dat zo’n
succesvol bedrijf zo lang in familiehanden kon blijven, had veel te
maken met een testamentaire beschikking van de eerste Moretus en
diens vrouw Martina Plantijn: daarin werd bepaald dat het bedrijf telkens
in handen moest komen van de meest bekwame zoon. In 1866 verschijnt
aan de Vrijdagmarkt het laatste boek en in 1876 verkoopt jonkheer
Edward Moretus het complex met zijn inboedel aan de Belgische
staat en de stad Antwerpen, om voor altijd museum te blijven.
De Elixir d’Anvers van F.X. de Beukelaer
In 1863 ziet een van Antwerpens beroemdste producten het licht: de
Elixir d’Anvers, een ‘uitvinding’ van François-Xavier de Beukelaer
(1838-1917), telg van een oude Antwerpse familie. Het nieuwe distillaat
kreeg zijn veelbelovende naam dankzij z’n digestieve werking. Elixir,
een oorspronkelijk Arabisch woord, was de levensdrank met bovennatuurlijke
krachten waar alchemisten naar op zoek waren. De maker van
de Antwerpse drank zag er een uitstekend middel in voor allerlei vormen
van maagpijn.
De Elixir wordt sinds al die tijd bereid op
basis van 32 planten en kruiden van overal
ter wereld, wat hem zijn unieke smaak
bezorgt. In hetzelfde jaar 1863 creëerde
François-Xavier de Beukelaer ook de Balsam
Aperitief, op basis van sinaasappels en diverse
kruiden. Een kleine eeuw later kocht het
bedrijf de Elixir de Spa over en intussen is
het gamma uitgebreid met fruitvodka’s, jenever
en advocaat. Met name in de beginperiode
- toen de onderneming zich stelselmatig
uitbreidde - verhuisde ze een aantal keer.
Momenteel bevindt de distillerie zich aan de
Haantjeslei 132. Ze is nog altijd in handen
van de familie De Beukelaer.
Bonbons Napoleon
Toen in 1912 een vriend aan Louis Janssens vertelde dat hij zijn
ambachtelijk gemaakte chocoladereep ‘Cesar’ zou noemen, had
Janssens zijn antwoord klaar: “Dan noem ik mijn nieuwe bonbon
‘Napoleon’.” En zo gebeurde. Janssens had een snoepwinkeltje in het
hart van Oud-Antwerpen (Hoogstraat). Al snel kon hij zijn bonbon aan
andere lokale winkels beginnen te verkopen, en later over heel België.
Na zijn dood kwam Bonbons Napoleon, dat van Hoboken verhuisde naar
de Boomsesteenweg in Schelle, in 1973 in handen van de familie
Stappaerts. Die beheerde al diverse snoepbedrijven. De Napoleons - en
de andere producten van het bedrijf - begonnen nu ook het buitenland
te veroveren. In 2003 werd het bedrijf verkocht. Hoe het citroenzuur
binnen in het harde omhulsel belandt, blijft vooralsnog hét grote familiegeheim…
(Patrick De Rynck, publicist)
● 15
Kring voor Heemkunde Wilrica (familiebedrijven in Wilrijk),
20 Museum Plantin-Moretus
●
Etiket van Elixir d’Anvers, met de naam van de
stichter François-Xavier de Beukelaer en met
het wapenschild van de familie en van de stad
Antwerpen. ©de Beukelaer, Antwerpen
(v.l.n.r.)
Jan I Moretus, Martina Plantin,
Balthasar I Moretus, Christoffel Plantin,
Magdalena Plantin … een paar namen uit het
befaamde drukkersgeslacht.
© Museum Plantin-Moretus /
Stedelijk Prentenkabinet
36