afst.bundel 8 MEI 07 - Technische Universiteit Eindhoven

Ing. E.L. de Graaf
Water in de stedelijke omgeving
Verbinden van kwaliteiten & functionele noodzaak in de
Watergraafsmeer polder, Amsterdam
Afstudeerrichting
Urban Design & Planning
Afstudeercommissie
Dr. ir. C.H. Doevendans
Ir. R.A. Rutgers
Drs. J.G.A. van Zoest
afstudeerbundel faculteit bouwkunde
12
Datum afstuderen
26 februari 2008
Samenvatting
De klimaatsverandering, toenemende verstedelijking en lage
ligging maken dat de Watergraafsmeer polder in Amsterdam te
kampen heeft met een wateropgave. In dit project wordt deze
functionele noodzaak van water verbonden met de ruimtelijke
kwaliteiten die water biedt. Hierbij is uitgegaan van de rijke
cultuurhistorie en huidige identiteit van het gebied.
Het resultaat is een integraal, duurzaam en hoogwaardig ontwerp
dat bijdraagt aan de bewustwording van de waterproblematiek.
Hiervoor is een ontwerphouding nodig waarin de wateropgave
als randvoorwaarde in het stedebouwkundig plan
geïntegreerd wordt. Vanuit dit waterperspectief kan een gebied
transformeren tot een ‘duurzame waterbestendige’ omgeving.
Trefwoorden
Waterperspectief
Stedelijke polder
Kwaliteiten water
Integraal ontwerp
Duurzaam
Afbeelding 1 Ontwerpvoorstel voor bestaande pleinen; het plein is
verdiept ontworpen met terpen en drijvende elementen
Afbeelding 4 Ontwerpvoorstel voor publiek groen; ten tijde van seizoen
kunnen lager gelegen delen onder water komen te staan
Water heeft ruimtelijke kwaliteiten: het vergroot de aantrekkelijkheid
van de leefomgeving, geeft een gevoel van vrijheid en
rust en draagt bij aan ecologische verbindingen. Echter, water
kan ook voor overlast zorgen.
De huidige klimaatsverandering en toenemende verstedelijking
vragen om een duurzame houding ten opzichte van water.
In dit project worden de ruimtelijke kwaliteiten van water vanuit
de stedebouw benut en verbonden aan de functionele noodzaak.
Het ontwerpvraagstuk is tweeledig en luidt als volgt:
Hoe kan de stedebouw, met de waterproblematiek in ogenschouw
genomen, de kansen van zichtbaar en open water in de
stedelijke omgeving benutten?
Hoe kan het water een ruimtelijke en functionele betekenis
krijgen, en bijdragen aan de aantrekkelijkheid en duurzaamheid
van de leefomgeving?
Een mogelijk antwoord op deze vraag wordt gezocht aan de
hand van de casus Watergraafsmeer polder in Amsterdam.
Dit gebied heeft te kampen met een wateropgave door de lage
ligging, de toenemende verstedelijking en de klimaatverandering.
Uit de historische ontwikkeling van de Watergraafsmeer polder
komt naar voren dat het gebied verschillende transformaties
heeft ondergaan, zowel in fysieke als mentale zin. Deze hebben
geleid tot een verandering van het polderlandschap vlak na de
drooglegging, in een vrijetijdsdomein in de 17e eeuw en uiteindelijk
in een grotendeels verstedelijkte polder. Momenteel staat
de polder met de huidige wateropgave voor een nieuwe, zowel
fysieke als mentale, transformatie: meer ruimte voor water en
een duurzame houding ten opzichte van water.
Om deze transformatie vorm te geven zijn de kwaliteiten en
knelpunten van de polder onderzocht op het gebied van waterstructuur,
infrastructuur en kamerstructuur. De polder vormt
een uniek landschap vormt met grote historische kwaliteiten:
stedelijke en groene gebieden, met allen eigen sferen en
identiteiten, wisselen elkaar af.