afst.bundel 8 MEI 07 - Technische Universiteit Eindhoven

Afbeelding 2 Ontwerpvoorstel op bouwblokniveau; daktuinen en collectieve
stroken worden gebruikt als waterbuffer
Afbeelding 3 Ontwerpvoorstel op polderniveau; het verbreden van het
waterraster in de Watergraafsmeer polder
afstudeerbundel faculteit bouwkunde
Afbeelding 5 Foto maquette ontwerp Jeruzalem; extra oppervlakte water
in de wijk zorgt voor nieuwe woontypologieën en identiteit
Het concept dat ten grondslag ligt aan het ontwerp bestaat uit
een robuust watersysteem. Dit fungeert als centraal waterbergingsorgaan
en heeft ecologische potenties. Het systeem sluit
aan bij de historische kwaliteiten, draagt bij aan de beleving van
water in het gebied en vergroot de recreatieve waarde. Uit een
toetsing van dit concept blijkt dat oplossingen in de openbare
ruimte alleen, op kamerniveau, onvoldoende zijn. Aanvullende
oplossingen op bouwblokniveau zijn nodig.
Deze zijn uitgewerkt in twee ontwerpvarianten: de wijk
Middenmeer (bestaande structuren) en de wijk Jeruzalem
(nieuwbouwopgave).
Specifiek in de ontwerpvariant Middenmeer wordt op kamerniveau
ingegaan op bestaande structuren en is een hiërarchie in
straatprofielen opgezet. Dit uit zich in de mate van stedelijkheid
en infiltrerend karakter. Bestaande pleinen en groenstroken worden
als verzamelplaats van regenwater ingezet in combinatie
met andere functies.
De ontwerpvariant Jeruzalem bestaat uit een nieuw ontworpen
waterstructuur in het gridpatroon van de wijk. Deze zorgt voor
eenheid en heeft een grote waterbergingscapaciteit.
Daarnaast is de waterstructuur van ecologische en cultuurhistorische
waarde. Extra water zorgt voor nieuwe woontypologieën
in de wijk en vormen van recreatie zijn hieraan
gekoppeld. Het ontwerp is duurzaam en ecologisch: verhard
oppervlak is tot het minimum beperkt en groen overheerst.
Verblijfruimten zoals semi-publieke hofjes zijn gecombineerd
met waterbuffering.
Afbeelding 6 Foto maquette ontwerp Jeruzalem; watergangen zijn
ontworpen ter hoogte van historische verkavelingstructuren
Op bouwblokniveau is ten behoeve van meer waterberging in
beide ontwerpvarianten uitgeweken naar privé-terreinen.
Daken worden gebruikt als vegetatiedak of daktuin. Dit brengt
tevens meer groen in de stad en voor de bewoners. Bij de variant
van Middenmeer zijn bergingsstroken in binnenterreinen van
gesloten bouwblokken ontworpen. De nadruk ligt bij de nieuwbouw
variant Jeruzalem op ecologische en duurzame woningen.
Aanvullende oplossingen zijn zonnepanelen, hergebruik van
regenwater en waterberging in kelders en regentonnen.
Uit toetsing blijkt dat het ontwerp voor de wijken Middenmeer
en Jeruzalem aan de gestelde wateropgave beantwoordt.
Het blijkt zelfs mogelijk om meer bergingscapaciteit te realiseren
dat strikt genomen noodzakelijk is.
Uit het project kan het volgende geconcludeerd worden:
- Vanuit het waterperspectief kan een gebied zich transformeren
tot een ‘duurzame waterbestendige’ omgeving.
- Om water zowel in haar ruimtelijke kwaliteiten als functionele
noodzaak te voorzien, is een integrale en identiteitsgerichte
aanpak nodig, waarin de wateropgave als een randvoorwaarde
in het stedebouwkundig plan wordt gezien.
- De verbinding tussen deze twee facetten van water kan alleen
plaatsvinden als het op een zorgvuldige manier geïntegreerd
wordt in de omgeving. Dan kan een gebied in zowel fysieke
als mentale zin transformeren tot een ‘duurzame waterbestendige’
omgeving.
- Het identiteitsgerichte karakter maakt dat de aanpak niet één
op één over te dragen op andere wijken. Echter, de hoofdgedachte
en werkwijze zijn goed te gebruiken voor vergelijkbare
opgaven.
- Het toepassen van deze aanpak in een andere bestaande stedelijke
omgeving kan bevindingen opleveren die de ontwerp
voorstellen uit dit onderzoek aanvullen. Dit geeft een nog uit
gebreider beeld hoe om te gaan met waterproblematiek in de
bestaande stedelijke omgeving.
- Om de aanpak te doen slagen is samenwerking tussen ver
schillende actoren noodzakelijk. Door verschillende expertises
in een vroeg stadium van een project bijeen te brengen, zal
het ‘water’ vanuit diverse oogpunten benaderd worden.
Dit is een optimale manier om de verschillende facetten van
water te integreren in de omgeving.
13