Focus Achteruitgang van de buurtwinkels in Brussel - BECI

36
NR 6 - JUNI 2008 - DYNAMIEK
focus
DISTRIBUTIE
Achteruitgang van de buurtwinkels
in Brussel
Uit onderzoek van het Observatorium van de Handel in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest
blijkt dat het aantal handelszaken op 50 jaar met bijna de helft verminderd is. Dat
komt overeen met een gemiddelde jaarlijkse terugval van 1,4%. ULB-professor Jean-Pierre
Grimmeau licht de grote lijnen van het onderzoek toe.
De vermindering van het
aantal handelszaken is niet
louter een Brussels fenomeen
maar geldt in het algemeen
voor de detailhandel in België en zijn
buurlanden. In diezelfde periode zijn
landbouw en industrie (behalve de
bouw) overigens nog veel forser afgekalfd.
Wat de detailhandel betreft,
komt dit ook voor een stuk door de
stijging van de rentabiliteitsdrempel
(verbonden met stijgende techniciteit,
administratieve druk, normen
voor veiligheid, hygiëne en milieu)
en het feit dat de klanten dankzij de
auto veel mobieler zijn geworden.
De buurthandel omvat de algemene
voedingsfuncties, bakker, slager,
Microcentraliteit en microperiferie
van handelszaken
krantenwinkel, apotheek en kapper.
Een gedeelte van deze functies wordt
ook aangeboden door de superettes,
supermarkten en hypermarkten.
Minder slagers
De teloorgang van de buurthandel
is uitgesproken, en in het algemeen
versnelt deze evolutie zelfs. De toestand
is bijzonder verontrustend
voor de slagerijen: in 2006 bedraagt
het aanbod nog amper 12% van dat
van 1950. De veel talrijkere algemene
voedingswinkels zijn er even snel op
achteruitgegaan, maar hun aantal
lijkt sinds 1997 te stabiliseren, terwijl
het aantal slagerijen in de daaropvolgende
9 jaar nog bijna halveerde. Bij
Voor het Gewest en voor negen voorbeeldwijken wordt een synthese van de evolutie
van de structuren gegeven via het concept van microcentraliteit en microperiferie,
hoofdtegenstelling in handelsstructuren tussen de meest gefrequenteerde
(en duurste) en de minst bezochte (en minst dure) straten. In de eerste
vindt men vooral kleren, schoenen, juwelen, parfumerie enz., en in de tweede algemene
voeding, slagerijen, bakkers, cafés, kappers enz. Het zijn vooral diezelfde
categorieën die op de drie datums tegen elkaar opvallen. Belangrijkste uitzondering
vormen de restaurants. De buitengewone ontwikkeling was enkel mogelijk
in de microperifere straten terwijl ze initieel kenmerkend waren voor de microcentrale
ruimtes. Deze microcentrale ruimtes waren in 1950 vooral in het stadscentrum
geconcentreerd maar liggen in 1997 ook in het hart van de belangrijkste
handelscentra. Enerzijds heeft de ontwikkeling van de populatie in de buitenste
ring van het gewest de drukte in die kernen doen toenemen. Anderzijds houden
de grote ketens meer en meer rekening met die parameter in de keuze van hun
vestigingen. De kleine handelaars volgen die beweging. Tot slot verhoogt deze
evolutie van de handelsstructuur en van de aanwezige grote ketens de aantrekkelijkheid
en dus de drukte én de huurprijzen: het fenomeen onderhoudt zichzelf.
De soorten winkels die het minst behoefte hebben aan drukte, worden verjaagd
door de hogere huurprijzen.
andere soorten handelszaken is de
verdwijnsnelheid lager. Apotheken
blijven zelfs, op twee na, even talrijk
als vroeger. De meest spectaculaire
afname betreft de Europese wijk,
vooral tussen 1969 en 1997, door de
afname van de woonbevolking, en
de toeristische wijk rond de Grote
Markt, vooral tussen 1997 en 2006,
als gevolg van de grote vraag naar
deze locaties voor veeleer toeristisch
georiënteerde handelszaken.
In 1997 vond 80% van de bevolking
van het Gewest de 6 buurtfuncties
op minder dan 350 m. In 2006 is die
afstand opgelopen tot 400 m. In beide
gevallen ligt de verst verwijderde
functie, de slagerij, 50 m verder dan
de vorige functie. De ontwikkeling
wordt onrustwekkend als men naar
90% van de bevolking kijkt: de verslechtering
is vooral voelbaar voor
wie het minst goed gelegen is. De
cartografi e van de afstanden toont
aan dat de minder goed bediende
zones ook de minst bevolkte zijn. De
analyse van de ontwikkeling maakt
duidelijk dat bepaalde functies in
de nabijheidskernen verdwijnen. De
consumenten moeten zich dus nog
meer verplaatsen om de verschillende
functies te vinden. Deze zijn
nu minder gegroepeerd en de consumenten
kunnen dus niet anders dan
ook andere plaatsen te frequenteren
voor hun aanvullende boodschappen.
Buurtwinkels die afhaken, verzwakken
dus ook de andere buurtwinkels
in diezelfde omgeving,
omdat de buurt aan aantrekkingskracht
verliest door het onvolledigere
aanbod.