23 magazine Leef!

Samen er
het beste
van maken
Sint Bavo en Sancta Maria
Het voormalige Noordwijk en
Noordwijkerhout stonden decennia
bekend als de gemeenten waar drie grote
psychiatrische instellingen waren gevestigd.
Sint Bavo en Sancta Maria in het voormalige
Noordwijkerhout en de Willem van den
Berghstichting in het voormalige Noordwijk.
De medewerkers van alle drie hebben zich
ingezet om jongeren en ouderen met een
beperking liefdevol te begeleiden. Samen
maakten en maken ze nu nog ( op de Van
den Bergh stichting) het beste ervan.
TEKST HARM DRAGT
BEELD BURO BINNEN EN NOVATO
IN 1927 WERD MET DE BOUW BEGONNEN VAN HET TOENMALIGE
ST. MARIAGESTICHT, HET LATERE SANCTA MARIA. OP 1 DECEMBER
KWAM DE EERSTE VROUWELIJKE PATIËNT. AL IN 1914 KONDEN
MANNEN TERECHT IN DE ST. BAVO EN WERDEN VROUWEN DOOR
HET GEHELE LAND ONDERGEBRACHT. DE CONGREGATIE VAN DE
ZUSTERS VAN LIEFDE UIT VENRAY TOONDE ZICH BEREID DE BOUW
VAN EEN NIEUW GESTICHT OP ZICH TE NEMEN. IN 1925 KOCHT
DEZE CONGREGATIE EEN TERREIN TER GROOTTE VAN 32 HECTARE
IN HET LANGEVELD. DAARNA MAAKTE DE AMSTERDAMSE ARCHITECT
JOS BEKKERS EEN STRUCTUURPLAN VOOR HET GESTICHT.
Drie psychiatrische instellingen
Het is voor het verdere verhaal belangrijk om te weten dat
de zorg voor armen, gebrekkigen en zieken eeuwenlang
als een taak van de kerk werd gezien. De tijdslijnen van
beide psychiatrische instellingen alsmede de aanleiding
om zich in Noordwijkerhout te vestigen komen grotendeels
overeen. Ook hier had de kerk de hand in. Maar de
staat bleek nodig om in 1918 ervoor te zorgen dat er in
Zuid-Holland een plek kwam om katholiek geestelijk gestoorde
vrouwen op te vangen.
Een nieuwe bestemming
Voor alle drie geldt, al is het voor de Van den Berghstichting
een gedeeltelijke dat er een nieuwe bestemming is
gevonden voor deze historische plekken. Namelijk nieuwbouw
waardoor er een andere groep bewoners zich voor
langere tijd op deze locaties gaat vestigen.
OP 18 JUNI 1913 ONDERTEKENDE DE CONGREGATIE VAN DE BROEDERS
VAN LIEFDE DE KOOPAKTE VAN ‘EEN STUK WOEST DUIN VAN CIRCA 35 HA,
VLAKBIJ DE KOM VAN DE GEMEENTE NOORDWIJKERHOUT’. BIJ KONINKLIJK
BESLUIT VAN 15 NOVEMBER 1913, WERD DE OPRICHTING VAN EEN KRANK-
ZINNIGENGESTICHT IN NOORDWIJKERHOUT GOEDGEKEURD. IN HET
GESTICHT DE SINT BAVO, BESTAANDE UIT 8 PAVILJOENEN EN DE NODIGE
DIENSTGEBOUWEN, MOCHTEN IN EERSTE INSTANTIE NIET MEER DAN 525
‘MANNELIJKE’ KRANKZINNIGEN WORDEN VERPLEEGD MAAR DAT BESLUIT IS
LATER EEN AANTAL KEREN AANGEPAST TOT RUIM 800.
DE EERSTE HEILIGE MIS WERD OP 19 DECEMBER 1914 OPGEDRAGEN IN ÉÉN
VAN DE SLAAPZALEN VAN HET SINT JOZEF PAVILJOEN. DE NIEUWE KAPEL
ACHTER HET HOOFDGEBOUW KWAM GEREED IN 1915 EN WERD OP 23 MEI
VAN DAT JAAR INGEZEGEND. AAN DE BUITENKANT BOVEN DE TOEGANGS-
DEUR VAN HET HOOFDGEBOUW STAAT HET BEELD VAN ST. BAVO.
IN 1891 OPENDE DE VEREENIGING TOT OPVOEDING EN VERPLEGING VAN
IDIOTEN EN ACHTERLIJKE KINDEREN, DIE TOT STAND WAS GEKOMEN
DOOR DE INZET VAN ONDER ANDEREN DE VOORTHUIZER PREDIKANT
DR. MR. WILLEM VAN DEN BERGH (1850 – 1890) EEN INSTELLING OP
HET LANDGOED ’S HEEREN LOO TE ERMELO. HET WAS EEN HANDREIKING
NAAR PROTESTANTS-CHRISTELIJKE GEZINNEN MET EEN KIND MET EEN
VERSTANDELIJKE BEPERKING, EN ONGEVEER HET BEGIN VAN WAT NU DE
ZORG VOOR MENSEN MET EEN VERSTANDELIJKE BEPERKING HEET, EN GAF
DEZE ZORG VORM NAAR DE INZICHTEN VAN DIE TIJD: DE CLIËNTEN WER-
DEN OPGENOMEN IN GROTE INTERNATEN, DIE VER VAN DE BEWOONDE
WERELD GEBOUWD WERDEN IN DE HEILZAAM GEACHTE BOS- OF ZEE-
LUCHT. IN 1923 WORDT IN NOORDWIJK DE DR. MR. WILLEM VAN DEN
BERGH STICHTING OPGERICHT EN AANGEVANGEN MET DE BOUW VAN
HET GESTICHT.
62