2024-03 Opleiding & Carrière #2

Opleiding & Carrière
30 januari 2024 19
SPECIAL
Opleiding & Carrière #2
Eerste nieuwe lesmateriaal voor matrozen wordt volgend schooljaar in praktijk getest
Samen bouwen aan binnenvaartonderwijs
nieuwe stijl
Volgend schooljaar wordt in de praktijk
getest met het eerste nieuwe lesmateriaal
voor de binnenvaartscholen. Dat zegt
programmamanager Frans van Weert van
Wereld van de Binnenvaart. Hij is volop
bezig met het ontwikkelen van de nieuwe
opzet en lesstof.
Het is het eerste tastbare resultaat
van het project Toekomstbestendig
Beroepsonderwijs Binnenvaart. Daarvoor
werd vorig jaar subsidie toegekend
door het Regionaal Investeringsfonds
mbo. De officiële start was 1 juli
2023.
Het project draait onder de vlag van
Nova College; dat was formeel de
aanvrager van de subsidie. Maar álle
binnenvaartscholen en ook ASV, KBN,
Wereld van de Binnenvaart en ruim
twintig binnenvaartbedrijven werken
erin samen. Het doel is het beroepsonderwijs
voor de binnenvaart op
de praktijk aan te passen en klaar te
maken voor de toekomst.
De scholen in de binnenvaart hebben
afgesproken om met elkaar dezelfde
methodiek en hetzelfde (les)materiaal
te gebruiken.
Testen
Afgelopen najaar zijn verspreid door
het land drie bijeenkomsten geweest
waar mensen uit de sector konden
aangeven wat hun wensen en ideeën
zijn. “Het gaat vooral om het hóe van
opleiden. We wilden van schippers en
rederijen horen hoe we de methodiek
en het (les)materiaal passend kunnen
te maken op de huidige en de toekomstige
stand van zaken aan boord”,
vertelt Frans van Weert. Namens
Wereld van de Binnenvaart treedt hij
op als projectmanager.
Na de zomer begint het testen van
de lesstof voor het eerste jaar van de
matrozenopleiding. “Dan breekt de
praktijktestsituatie aan: het uitproberen
van de nieuwe methodieken. Dat
doen we samen met de leerlingen aan
boord: hoe ervaren zij het? En we gaan
ook zeker de praktijkopleiders – de
schippers dus bij wie de jongeren aan
boord komen werken – vragen: ‘Zitten
we op het goede spoor?”
Ondertussen wordt dan gewerkt aan het
materiaal voor het tweede leerjaar. “En
zo verder. Dan begint ook het traject
voor opleidingen tot schipper en kapitein.
Op die manier benutten we de
hele projectperiode. In die tijd nemen
we alles onder de loep en vernieuwen
we alles wat beter kan.”
Nieuwe technieken
De aanpak gaat langs drie hoofdlijnen:
aandrijftechnieken aan boord, digitalisering
en apparatuur en begeleiding
van studenten en praktijkopleiders.
De techniek verandert snel en dat heeft
gevolgen voor hoe daar aan boord mee
omgegaan wordt. Van Weert: “Er gebeurt
natuurlijk van alles, denk alleen
al aan de vergroening via nieuwe aandrijftechnieken
en brandstoffen. Maar
tegelijkertijd zie je dat er anders wordt
omgegaan met bijvoorbeeld de motoren.
In het verleden moest je een motor
zelf kunnen repareren onderweg. Dat
zie je helemaal veranderen: de leverancier
monitort de motor nu op afstand
en belt de schipper: ‘Joh, leg hem even
stil, want er zit een probleem aan te
komen en dat los je zo op. Het onderwijs
gaat dan meer van inhoudelijke en
technische kennis naar gebruikskennis.
Dat is waar we bij dit project steeds
naar zoeken: welke consequenties
heeft het voor het onderwijs?”
Praktijkopleiders
De tweede hoofdlijn, digitalisering,
speelt met name in de stuurhut. “Het
gebruik van allerlei apparatuur die bij
het varen helpt; de instrumenten. Daar
moet je mensen ook gericht voor opleiden.
Met bijvoorbeeld meer aandacht
voor monitoring: als je een metertje
ziet bewegen, moet je ook weten wat
het betekent en wat je moet doen. Bij
de ene is het ernstig, en bij de andere
valt het allemaal wel mee.”
Bij de hoofdlijn begeleiding en communicatie
draait het om de menselijke
factor. “Maar ook de omschakeling van
papieren stageboeken naar digitale
oplossingen. Dat ligt voor de hand,
toch? Maar hoe doe je dat precies? En
hoe zorg je ervoor dat het voor iedereen
een werkbaar systeem is. In dat
communicatieverhaal zit ook besloten
hoe je de praktijkopleiders aan boord
ondersteunt. Ook daar is digitaal wellicht
een oplossing. Je kunt wel allerlei
trainingen op de scholen organiseren,
maar dat is gegeven de vaarschema’s
van de schippers nogal een gedoe.”
(foto Wereld van de Binnenvaart)
Van boord gezet
Een onderwerp dat in de praatsessies
met mensen uit de praktijk naar voren
kwam, is het omgaan met mobiele telefoons,
vertelt Van Weert. “Ook schippers
moeten leren om te gaan met andere
behoeftes van de jeugd. Ik hoor
verhalen dat als een leerling zijn telefoon
pakt, hij bij de eerste de beste steiger
van boord wordt afgezet. Omdat
het de schipper niet zint. Dat is het ontkennen
van iets wat een integraal onderdeel
is van deze maatschappij. We
kunnen niet meer zonder telefoon.”
“Aan de andere kant zijn er ook situaties
aan boord waarin het veel te gevaarlijk
is om een telefoon te gebruiken.
Dat was ook een thema dat in de
discussies vaak voorkwam: meer aandacht
voor veiligheid en veilig werken.
Kijk, bij het laden of lossen op een tanker
moet je niet met een telefoon aan
dek gaan staan.”
Modules
Er is veel aandacht voor het toekomstbestendig
maken van het lesmateriaal.
“Het gaat erom het onderwijs zo flexibel
in te richten dat je niet over vijf
jaar weer opnieuw moet beginnen. Bij
aandrijftechniek kun je van alle andere
technieken dan diesel modules maken.
Dan kun je met betrekkelijk snelle reactietijd,
als er iets nieuws in opkomst
is, een extra module maken. Dan hoef
je niet alles te vervangen en blijf je upto-date.”
De bedoeling is dat Van Weert en de
anderen die aan het project werken regelmatig
hun oor te luister leggen bij
de deelnemende bedrijven. “Die zien
we als samenwerkingspartners. We zullen
hen steeds vragen: ‘Jongens, hoe
kijken we erop terug en hoe komen
we vooruit? Maar laten we het vooral
samen doen. Dat is een van bonusopbrengsten
van dit project: als branche
doen we het veel meer samen.”