COLLECT België Maart 2024

De golven te lijf
16e eeuw
Rariteitenkabinetten bestaan traditiegetrouw uit kostbare en
intrigerende objecten, zoals dit hier. Het is een kostbaar object,
in de eerste plaats omdat het vernuft van de mens wordt gepaard
aan een klein wonder van moeder natuur: de edelsmid
heeft het prachtige huis van een turboslak gebruikt als staart
voor de eenhoorn. Het is ook een intrigerend object, want hoewel
het ontworpen is als drinkbeker, is het niet bijster praktisch:
bij het uitgieten zou de vloeistof tussen het slakkenhuis en het
zilveren montuur lopen. Elias Geyer (ca. 1560-1634), een befaamd
edelsmid uit Dresden, verwerkte in zijn zilveren objecten
graag exotische materialen, zoals schelpen, slakkenhuizen,
struisvogeleieren, kokosnoten en paarlemoer.
Elias Geyer, drinkbeker in de vorm van een zee-eenhoorn, Leipzig, geciseleerd,
gegoten, gegraveerd zilver, doublé, turboslakkenhuis, paarlemoer,
20 x 22 x 8 cm. Dresden, Staatliche Kunstsammlungen, inv. IV 133.
Koninklijk
19e eeuw
Wat een eer om op een ceremoniële staf te mogen prijken! Dit indrukwekkende
accessoire werd vervaardigd in Engeland, ten tijde van de kroning van
koning George IV en zijn bezoek aan Schotland. Het werd ook gebruikt bij de
kroning van Karel III, het jaar erna. Deze traditie dateert van de kroningen
van de Gaelische koningen. De staf was toen het belangrijkste symbool van
het wettige gezag van de koning. Sinds de unie tussen Schotland en Engeland,
in 1707, heeft de Gentleman Usher of the White Rod zijn functie niet meer
uitgeoefend. Hij is de tegenhanger van de Gentleman Usher of the Black Rod,
tegenwoordig een hoge functionaris van het House of Lords (Hogerhuis).
Geëmailleerde gouden eenhoorn met een wapenschild en daarop een leeuw, aan de top van
een ceremoniële staf, behorend tot de insignes van de Gentleman Usher of the White Rod,
goud, zilver, vermeil, email. © The Walker Trust. Foto: National Museums Scotland.
Ceci n’est pas une licorne
1974 (jaar van vangst)
In de Middeleeuwen werd er volop gediscussieerd over het al dan niet bestaan van de
eenhoorn. Deze stoottand van een narwal werd gezien als een bewijs van zijn bestaan. De
lengte en de vorm ervan kwamen overeen met de beschrijvingen van de hoorn van het fabeldier.
Vanaf de 16e eeuw waren narwaltanden dan ook uiterst zeldzame en zeer gewilde
sierobjecten, bewaard in rariteitenkabinetten. Ze waren des te begerenswaardiger daar
men dacht dat je er vergiftigd water mee kon zuiveren. Ook over narwaltanden ontstonden
legenden. Zo zouden er in water bubbels ontstaan wanneer je er de narwaltand uit
de kerkschat van Saint-Denis in dompelde. Deze uit Groenland stammende tand werd in
1974 naar Denemarken gebracht.
Narwaltand, ivoor, 234 cm lang. Canne Enchères, 22-10-2021. © Drouot. Richtprijs: € 6.000-8.000
48