Galdandi stýrisskipan í Føroyum - Løgtingið

4. Alment um ummælisrættin
Seinastu árini hevur at kalla øll lóggáva, tað veri seg lógir, kgl. fyriskipanir,
bekendtgørelser, sum setast skulu í gildi fyri Føroyar, verið send
heimastýrinum til ummælis.
Spurningurin er so, hvør er heimastýrið í teirri merking, sum § 7
nevnir? Í § 2 í heimastýrislógini verður nevnt í einum setningi „Føroyska
heimastýrið (teir í § 1, 2. pkt., nevndu stovnar)“ og í § 1, 2. pkt., verður
nevnt „fólkavalda løgtingi sínum og einum av tinginum stovnaðum
landastýri“. Hetta kundi við eini trengri tulking verið tulkað soleiðis, at
ummælt sbr. § 7 skal verða bæði av løgtingi og landsstýri. Helst er hetta
ikki røtt tulking. Føroya egna stýrisskipan innan karmarnar av heimastýrisskipanini
er yvirtikin við løgtingsavgerð 13.05.1948, og av hesi
orsøk er tað upp til heimastýrið sjálvt at gera henda spurning av í
stýrisskipan síni, og stendur einki í stýrisskipanarlógini um hendan
spurning. Innanhýsis skipanin í Føroyum, hvør ummælisrættin hevur,
hevur ment seg siðvenjurættarliga soleiðis, at mannagongdin hevur
verið tann, at landsstýrið tekur sær av at ummæla kongligar fyriskipanir,
sum ikki seta í gildi lóg og ministerialbekendtgørelser, men leggur fyri
løgtingið uppskot til lógaruppskot, sum leggjast skulu fyri fólkatingið,
og uppskot til kongligar fyriskipanir, sum seta í gildi lóg fyri Føroyar. 31
Millumlanda sáttmálar, 32 sum skulu fáa gildi í Føroyum, ummælir
løgtingið nú aloftast. 33
Ikki er løgfrøðiliga greitt, hvør avleiðingin er at ummæli ikki verður
fingið frá heimastýrinum. Síðsta pkt. í § 7, stk. 1, umrøður tann møguleika,
at í teim førum, tá fyriløga vegna átroðkandi viðurskifti ikki kann
fara fram, skal lógin skjótast verða send heimastýrinum til ummælis.
Helst fær tað ikki ávirkan á gildi lógarinnar, at ummælið ikki er fingið
tilvega frá heimastýrinum, við tað at fólkatingið ikki er løgfrøðiliga
bundið av ummæli heimastýrisins.
Ikki er tað vanliga komið fyri – ið hvussu so er undan 1992 – at
ríkismyndugleikarnir hava gingið ímóti ummæli heimastýrisins, kanska
62
31 . Sí t.d. Anordning om ikrafttræden på Færøerne af lov. nr. 114 af 21.03.1979
om foranstaltninger mod smitsomme sygdomme, løgtingstíðindi 1983, bls. 140.
32 . Sjálvt um hesi mál eru ein spurningur um, hvør lóggáva skal verða galdandi
her á landi, so fær málið bert 2. viðgerðir á løgtingið sbr. 12 stk. 2 í tingsskipanini
við tað, at málið verður sett fram sum uppskot til samtyktar, meðan løgtingslógaruppskot
fáa 3 viðgerðir á tingi sbr. styrisskipanarlógini § 23.
33 . Sí t.d. millumtjóða avtalu frá 18.11.1974 um eitt millumtjóða orkuprogramm,
løgtingstíðindi 1985, bls. 79.