Galdandi stýrisskipan í Føroyum - Løgtingið
Galdandi stýrisskipan í Føroyum - Løgtingið
Galdandi stýrisskipan í Føroyum - Løgtingið
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
II Vald <strong>í</strong> <strong>Føroyum</strong><br />
A. 1940 bráðfeingis <strong>stýrisskipan</strong>in<br />
1. Støðan 1940-1945<br />
Í 1940 fekk løgtingið avmarkað lóggávuvald. Danmark var 9. apr<strong>í</strong>l<br />
1940 hersett av Týsklandi, og Føroyar 13. apr<strong>í</strong>l sama ár av Stórabretlandi.<br />
Undir hesum umstøðum var serlig <strong>stýrisskipan</strong> gjørd fyri<br />
Føroyar við „Bestemmelser nr. 1 frá 09.05.1940 om midlertidig styrelsesform<br />
paa Færøerne“. Eftir hesum fekk løgtingið lóggávuvald <strong>í</strong> lógarmálum<br />
<strong>Føroyum</strong> viðv<strong>í</strong>kjandi, og amtmaðurin staðfestingarrætt. Henda<br />
lóggáva gekk undir heitinum bráðfeingis ásetanir (midlertidige bestemmelser).<br />
Lóggávuvaldið viðv<strong>í</strong>kjandi ognum r<strong>í</strong>kiskassans lá tó hjá<br />
amtmanninum, og til amtmannin vóru eisini lagdar tær heimildir, sum<br />
danskir ráðharrar sbr. lóggávuni høvdu at skriva út ymsar reglubindingar;<br />
løgtingsins landsnevnd skuldi tó spyrjast.<br />
Staðfestingarrættur amtmansins var ikki bert formligur. Í 1940 samtykti<br />
løgtingið við 15 atkvøðum: Tingið mælir til, at løgtingsins samtykt<br />
<strong>í</strong> 1939 um føroyskt sum rættarmál fær lóggildi beinanvegin. Amtmaðurin<br />
útinti ikki hesa samtykt, og ikki fyrr enn samtyktin var endurnýggjað<br />
<strong>í</strong> november 1943 staðfesti amtmaðurin lóggávuna um føroyskt<br />
sum rættarmál, bráðfeingis áseting nr. 8 frá 04.01.1944 um broyting <strong>í</strong><br />
rættargangslógini. 37<br />
Kunngerðarhátturin fyri tær útgivnu rættarreglurnar gjørdist kunngerð<br />
<strong>í</strong> s<strong>í</strong>ni heild <strong>í</strong> Dimmalætting sbr. bráðfeingis áseting nr. 2 frá<br />
09.05.1940.<br />
Av t<strong>í</strong> at sambandið var kvett við Danmark, mátti heimildin hjá<br />
áv<strong>í</strong>sum <strong>í</strong> Danmark verandi stovnum <strong>í</strong> <strong>Føroyum</strong> leggjast til myndugleikar<br />
<strong>í</strong> <strong>Føroyum</strong>. Við bráðfeingis áseting nr. 13 frá 17. juni 1940 var avgjørt,<br />
at <strong>í</strong> <strong>Føroyum</strong> skuldu 2 dómsmenn døma saman við sorinskrivaranum,<br />
bæði <strong>í</strong> borgaraligum og sakarmálum, og kundi hesin dómur skjótast inn<br />
fyri nýggjan rætt, har sorinskrivarin enn einaferð dømdi sama mál<br />
saman við 4 nýggjum dómsmonnum. Nevningamál kundu ikki skjótast<br />
inn fyri hægri rætt, og møguleikin at kæra avgerðir hjá sorinskrivaranum<br />
um rættargangsmannagongdina fall burtur.<br />
37 . S<strong>í</strong> Edw. Mitens, „Eg minnist – skrivstovustjóri løgtingsins“, Tórshavn 1969, bls.<br />
248.<br />
65
Change language