Galdandi stýrisskipan í Føroyum - Løgtingið

Landsstýrið hevur eftir § 10 í stýrisskipanarlógini rætt til at leggja fyri
løgtingið uppskot til lógir og aðrar samtyktir. Landsstýrið er sbr. § 6
samlað kollegium ella ein meiriluti. Sostatt hevur einsamallur landsstýrismaður
ikki slíka heimild, málið skal verða viðgjørt á landsstýrisfundi.
Ríkisumboðsmaðurin hevur ikki heimild at leggja fyri løgtingið
uppskot, hetta má hann gera ígjøgnum landsstýrið.
Sbr. § 3, stk. 2, í stýrisskipanarlógini skulu løgtingslógir verða orðaðar
á føroyskum og donskum, og má avleiðingin av hesum verða, at
kravt er, at uppskotini til løgtingslógir eru á báðum málum. Greinin er
ikki kravd eftir heimastýrislógini og var ikki í upprunauppskoti Mitens,
men er komin upp í uppskotið undir viðgerðini í 7-manna nevndini.
Ikki er løgfrøðiliga greitt, hvør tekstur er hin avgerandi, um mótstríð
er millum føroyska og danska tekstin. Helst verður hetta avgjørt við eini
ítøkiligari meting.
Av dómum kunnu nevnast:
Í dómi eystara landsrættar 05.10.1987 (mál 310/1987) var fyri spurningurin
um frádøming av førarabrævi eftir § 59 a í ferðslulógini, tí at
koyrt var 30 km skjótari enn loyvt. Eftir føroyska tekstinum „kunnu“
førararættindini verða frádømd, eftir danska tekstinum „skal“ frakendelse
ske. Lesur ein føroyska tekstin, so er tað upp til dómsvaldið sjálvt
at gera av, um frádømast skal, lesur ein danska tekstin, so er hetta
eingin metingarspurningur hjá dómsvaldinum; førararætturin er mistur.
Landsrætturin legði til grundar, at danski teksturin hevði gildi í ávísa
førinum framum hin føroyska út frá fyribúgving lógarinnar (forarbejder
og motiver), við tað at mistak var í umsetingini.
Í hægstarættardómi, Ugeskrift for retsvæsen 1959, bls. 170, var spurningurin
um, hvør hevði rætt til ávísan studning úr landskassanum. Eftir
løgtingslóg nr. 10 frá 1. apríl 1955 var studningur latin eftir § 1 til
„fiskimenn, sum røkja útróður úr føroyskari havn ella plássi“, og í
danska tekstinum „fiskere, der driver bådfiskeri fra færøsk havn eller
plads“. Landsstýrið vildi ikki gjalda studning til allar bátar, bert opnar
bátar við tað, at studningurin sbr. viðmerkingunum var ætlaður sum
eitt endurgjald fyri hækkaðar bensinprísir, og størru bátarnir brúktu
ikki bensin. Hægstirættur legði dent á lógartekstin og staðfesti, at allir
útróðrarbátar høvdu krav uppá studning, eisini dekksfør. Tað, sum
hevur áhuga í málsliga sambandinum, er, at hægstirættur hevði biðið
um eina málsliga útgreining av orðinum „útróður“, sum dentur var
lagdur á.
Uppskot til løgtingslógir skulu hava 3 viðgerðir á løgtingi sbr. stýrisskipanarlógini
§ 23, uppskot til samtyktar 2 viðgerðir sbr. tingskipanini
86