Galdandi stýrisskipan í Føroyum - Løgtingið

fyrisitur landsstýrið flestu økini á almannamálsøkinum, og heimastýrið
hevur fingið ávísar heimildir at útskriva almennar rættarreglur.
Heimastýrið rindar av fíggjarløgtingslógini sjálvt fyri ta fyrisiting, tað
útinnir eftir § 9 í heimastýrislógini, men fær frá dønum eina heildarveiting,
í 1994 kr. 809,90 mió kr, sum studning at halda hesum rakstri
sbr. § 1 í lóg nr. 393 frá 22.06.1993 „om tilskud til Færøernes hjemmestyre“.
Sum nevnt kann lóggávan og fyrisitingin av málsøkjunum
Persóns-, familju- og arvarættarlóggáva,
Ákæruvalds-, dómsvalds- og rættargangsskipanin
ikki yvirtakast av heimastýrinum sbr. heimastýrislógini.
Einki er til hindurs stýrisskipanarliga fyri, at heimildir ríkisumboðsins
við ríkislóg í persóns-, familju- og arvarættarligum málum verða lagdar
landsstýrinum eftir § 9 í heimastýrislógini.
Heldur ikki er nakað til hindurs fyri, at tað við ríkislóg verður veitt
heimild at geva nærri reglur við løgtingslóg um rættargongdina í Føroyum
m.a. skipan av ákæruvaldinum og dómsvaldinum innan ávísar í
lógini nærri settar karmar m.a. tey krøv, grundlógin setur. Soleiðis kann
m.a. verða ásett, at ákæruvaldið verður skipað undir landsstýrinum, og
at landsstýrið ella serlig nevnd vald í Føroyum tilnevnir dómarar og
dómarafulltrúar, og at kostnaðurin 58 av dómstólunum verður álagdur
heimastýrinum og annars kemur undir heildarveitingina. 59
§ 60 og § 61 í grundlógini, sum áseta, at skipan dómstólanna og
rættargongdin skulu ásetast við lóg, forða ikki, at lóggávurætturin á
hesum øki sbr. § 9 í heimastýrislógini við ríkislóg verður latin heimastýrinum.
Tað er alment viðurkent, at løgtingslóg er lóg í grundlógarinnar
merking, m.a. ásetur grundlógin § 43, at skattur bert kann
krevjast við lóg, og sbr. §73 kann ognartøka bert fara fram við lóg. Í
verki er skattur 60 og ognartøka 61 framd sbr. løgtingslóg, uttan at hetta
hevur verið roknað sum grundlógarbrot.
78
58 . Í 1992 hevði ríkiskassin ongan kostnað av sorinskrivaraembætinum. Inntøkurnar
vóru í rættargjøldum kr. 8,9 mió. kr. og 1,1 mió kr. í arvagjøldum og
útreiðslurnar til raksturin vóru kr. 7,6 mió. kr.
59 . Um spurningin um yvirtøku av dómsvaldinum styrisskipanarliga sí Frederik
Harhoff, Rigsfællesskabet, Forlaget Klim, Århus 1993 ( 1. udg), bls. 218 og 265.
60 . Sbr. Løgtingslóg nr. 86 frá 01.09.1983 um landsskatt og kommunuskatt (samtíðarskattalógin)
við seinni broytingum.
61 . Sí t.d. Løgtingslóg nr. 90 frá 01.11.1978 um ognartøku av lendi til brennistøðir
v.m.