Ottar Ødegård: Sjukdommar og helsestell i ... - Romsdal Sogelag

Krig og sott
Helsetilhøva under to verdskrigar
Vi høgtidar i år 40-års jubileum for frigjeringa. Mange av oss hugsar
godt dei glade maidagane i 1945. Det er skinande minne om fred og
fridom. men for mange hadde det vore 5 tunge år som låg bak. Det er
også dei som minnest krigsåra 1914–18, dei som har opplevd begge
verdskrigane.
Krig er ei katastrofe for menneska på mange måtar. Her skal berre
takast fram noko om sjukdom og helse under dei to krigane. Det er på
mange måtar at helsetilhøva i krigstid skil seg frå normale tilhøve. Dårleg
hygiene, matmangel, endra levekår og andre påkjenningar, gjev grorbotn
for mange sjukdomar. Epidemiar fylgjer alltid etter krigar. I krigstider
døyr det ofte fleire av sjukdomar enn det gjer i krigshandlingar.
Dei to verdskrigane har arta seg ulikt for Noreg. I krigen 1914–18
var landet ikkje direkte med, men fekk likevel merke mange verknader
av krigen, også når det galdt helsetilhøva. Den andre verdskrigen fekk
mange kjenna på kroppen. Vi vart køyrt ned av krigsmaskinen og haldne
nede i 5 års ufridom. Dette sette også sitt preg på folkehelsa.
Verdskrigen 1914–18
Noreg var nøytralt under krigen. Likevel kom ei gruppe nordmenn direkte
i faresona under krigshandlingane: Våre sjøfolk. I 1917 starta
Tyskland den store ubåtaksjonen, som så hardt gjekk ut over nøytral
154 Gammalt frå Fræna 1985