Ottar Ødegård: Sjukdommar og helsestell i ... - Romsdal Sogelag

hos oss var det mest av denne sjukdomen i 1950-åra. Tuberkulosen var i
sterk tilbakegang før krigen, men i krigstida kom det noko auke igjen.
Sunnare kosthald
Trass i auka sjukdom og død på grunn av epidemiar, var det likevel
færre dødsfall av sjukdom blant vaksne enn før krigen. Forklaringa på
dette er det endra kosthaldet. Sjølv om det vart i sparsomaste laget for
sume, var det ein stor helsemessig føremon med grovare brødmat,
mindre feitt og mindre sukker. Knapt med tobakk var det også. Særleg
hjarte- karsjukdomar og lungesjukdomar vart kraftig redusert.
Helsetenesta
Det var Odd Bryhni som var distriktslækjar i krigstida (1939 -45). Han
var ein god diagnostikar og vart ein populær lækjar blant bygdafolket.
Mange vil enno hugsa han for hans råkande replikkar. Det var ei krevande
tid med mange vanskelege avgjerder. Distriktslækjaren hadde
enno ikkje nemnande hjelpeapparat til rådvelde, men ein lette var det at
sjukehusbehandling hadde vorte meir tilgjengeleg for folket.
Helsetenesta i etterkrigsåra
Vårt land var utarma på mange måtar då krigen var slutt, og ei krevjande
oppbyggjingstid stod føre. Dette galdt også helsevesenet. Dessutan fekk
mange sosiale tiltak og trygdeordningar gjennomslag i denne tida.
Epidemiane var ikkje over. Hos oss var det særleg poliomyelitten som
herja. Dette galdt særleg 1950-åra, med topp 1952–1954. I 1956 kom
poliovaksina, og den sette ein stoppar for sjukdomen.
I denne tida fekk ein mange viktige medisinar, særleg mot infeksjonar.
Sulfonamid hadde ein hatt under heile krigen, og i 1945 vart penicillinen
tilgjengeleg i Noreg. I 1948 kom streptomycin, det første effektive
medikament mot tuberkulose. I tiåret 1950–1960 kom ei rad nye
antibiotika. Tidsbolken med dominans av infeksjonssjukdomar var no
over. I staden byrja sivilisasjonssjukdomane (hjarte-karsjukdom, kreft,
trafikkskader, miljøsjukdomar) å melda seg for fullt. Kosthaldet vart fort
endra etter krigen, og har noko av skulda for «nye» sjukdomar.
Narkotika var enno ikkje noko problem, men bruk av tobakk og alkohol
vart skuld i mykje vanhelse.
Helseteneste i utvikling 39