Utdanning nummer 16 2010 - Utdanningsnytt.no

Utdanning > nr 16/8. oktober 2010
aktuelt.
Dylans norske
læregutar
Det er mykje ein kan gjere med kunsten til Bob Dylan: like han, lese han,
spele han, synge han, omsetje og gjendikte – og lage seminar om han.
TeksT og foTo: Olav Norheim
> – Det finst alltid ei unnskyldning for å halde
på med Bob Dylan, slo han fast, lektor Kjetil
Elvebakken på Dylan-fagseminaret nyleg: – Bob
Dylan er protestsongaren, romantikaren, realisten,
postmodernisten, den religiøse eksistensialisten.
Dylans dikting gir oss eit glimrande høve
til å arbeide med poesi og den største poeten i
vår tid. Det kan vera litteraturhistorie, særemne
eller litterært program, eller gjendiktingsøving,
slik forsamlinga fekk prøve.
Seminaristen Dylan
Bob Dylan er vorten hovudperson på eit Dylanfagseminar,
sjølv om han ikkje var der. Tre arrangørar
slo seg i hop som oppstart til den årvisse
Dylan-festivalen på Beitstølen i Oppland: Norsk
Dylanologisk Sælskap, hotellet Radisson Blu
Resort på Beitostølen og Utdanningsforbundet.
Ein heil dag med djupdykk i Dylans liv og tekster
og songar – med smaksprøver til munnspel og
gitar. Lærarar i ungdomsskule og vidaregåande
skule benka seg for å høyre om og på Dylan.
Protestsongar Dylan
– Kva gjer poeten og songaren Bob Dylan aktuell
i 2010? spurde Dylan-biograf og -gjendiktar
Håvard Rem. – Mykje: Vi lever i ei verdimessig
vareoppteljing i det norske samfunnet. Vi merkar
ei meir lyttande haldning hos ungdommen. Tradisjonar
har fått ein eigenverdi. Ungdommen ser
ikkje berre rett fram. Mange er fleirkulturelle.
Rem såg Dylan som ein multikulturell kunstnar
med Bibelen, bygdedyret og bestefaren som
bagasje. – Han lever med fleire verdisett, fleire
mytar i ein og same person.
Rem meinte at myten om Bob Dylan som protestsongar
ikkje stemmer heilt, ettersom Dylan
var ferdig med å skrive protestsongar midt på
1960-talet.
Songskrivar Dylan
– Dylan er først og fremst ein poet, ein songskrivar,
sa Håvard Rem, som viste til ein sentral
tekst frå LP-en «Another Side of Bob Dylan» frå
1964: «Yippee! I’m a poet, and I know it. Hope
I don’t blow it.»
Apropos poeten: – Bob Dylan har skrive songar
i 50 år. No er det hans tur til å få Nobelprisen i
litteratur. Det vil vere ei hylling så vel til han som
til sjølve songen som sjanger, sa Rem, som no er
pådrivar for ei norsk utgiving med alle songane
til Dylan, omsett til skandinavisk. Det kan bli ei
tjukk bok. Dylan har gitt ut plater og tekster i
eitt sett sidan 1962, og han er framleis produktiv.
Rem har sjølv gjendikta Dylan til norsk, det same
har blant andre Jan Erik Vold, Tom Roger Aadland
og Eldrid Lunden. Mikael Wiehe har tolka
Dylan på svensk og Poul Borum har omsett han
til dansk.
Dylan-tolkaren og -gjendiktaren Jan Erik Vold
var også til stades, og han såg gjerne at Dylan blir
heidra: – Men det hastar, for søren. Skal songen
hevast opp til Nobelpris-nivå, er Bob Dylan den
som peiker seg ut.
I vind på nynorsk
Songaren og gitaristen Tom Roger Aadland har
omsett plata «Blood on the Tracks» frå 1975 til
nynorsk. Plata var eit slags musikalsk comeback
for Dylan. Aadland hadde gjendikta både tekst og
stad. «Idiot wind» har vorte til «Vind utan vit».
For Aadland med sin sunnhordlandske bakgrunn
er nynorsk eit naturleg språk for å framføre
Dylan. – Nynorsken i Bob Dylans norske verkar
som ein stillferdig språkleg status, som ei stadfesting
for dei som har nynorsk som skriftspråk,
sa Aadland. Og så song han.
I regn på bokmål
Jan Erik Vold, den mest kjende Dylan-tolkaren i
landet, var trekkplaster på sjølve Dylan-festivalen
saman med bluesgitaristen og -songaren Kåre
Virud. For Vold er det naturleg å gi Dylans poesi
sin eigen Oslo-tone. I 1977 gjendikta Vold 70
Dylan-songar. Og han gjentok noko frå boka, som
heiter «Damer i regn», at det er noko med Dylan
og regnet, at regnet betyr berøring og røyndom.
Betyr regn smerte? Betyr regn glede? Og regn,
det kan bety både privatlivets regn og samfunnets
regn.
På ville vegar
Filosofen Tore Frost tenkte høgt om Bob Dylans
tekster og tankar. – Vegen blir til mens ein går,
er ein tanke som kjem til uttrykk. Ein kan også
sjå det slik, at vegen blir til når vi går oss vill. Den
som ikkje har tydelege mål, veit ikkje når ein er
på villstrå.
Ein engelsk fotograf, John Hume, har meir
eller mindre snikfotografert Dylan på tallause
konsertar. Han fortalde om ymse møte med
konsertvakter. Han hadde ein bodskap: – Kvifor
skal vi berre bruke fotografi av den unge Bob
Dylan? Karen er 69 år og ikkje fullt så pen som
han kanskje ein gong var. Vi skal fotografere han
slik han er no.
Lærerike Dylan
Utdanningsakademiet i Utdanningsforbundet
var medarrangør av Dylan-fagseminaret.
– Dette gav meirsmak, seier Anne Britt K. Berlin
i Utdanningsakademiet. Terje Steinsrud, eldsjel
bak Dylan-festivalen og lokal arrangør på Beitostølen,
hadde berre godord å seie om koplinga
mellom festival og seminar.
Fakta.
Bob Dylan
fødd 24. mai 1941 i Duluth, Minnesota, UsA.
Voks opp i gruvebyen Hibbing, nokre mil unna.
skifta namn frå Robert Allen Zimmermann.
Musikar, songar, songskrivar, poet, forfattar.
spelar gitar, munnspel, piano.
Vart kjend i europa som protestsongar midt på 1960-talet med mellom
anna «Blowin’ in the Wind» og «The Times they are a-changing».
Times Magazin rekna han blant dei 100 personane som hadde
mest å seie i det 20. hundreåret.
Nummer to på musikkmagasinet Rolling stone si liste «greatest
Artist of All Time», etter The Beatles.
foreslått til Nobels litteraturpris i år igjen.
26