Para comprendermos a crise - Web FORGA

62
técnicos, funcionarios ou tecnócratas, senón que
a participación social sexa parte substancial das
definicións a prol dunha nova institucionalidade
na rexión.
Punto de inflexión política?
Evo ou Piñera?
No marco dos horizontes posíbeis para saír da
crise en Latinoamérica dáse un debate conxuntural
no plano político referido á existencia ou
non dun punto de inflexión na política rexional
por mor da elección de Sebastián Piñera en
Chile. A discusión non é menor neste contexto
dado que a conclusión á que se chegue pode determinar
o rumbo proposto para a saída da
crise.
Co resultado electoral da segunda volta en Chile
en xaneiro de 2010, abriuse o interrogante
acerca de se existe un punto de inflexión na tendencia
política que se presentaba na última década
en América Latina e o Caribe. Con todo, e
para ser ecuánimes, non debemos esquecer a
existencia dun feito simultáneo como o é a
asunción no goberno de Bolivia, do dúo Evo
Morales e Álvaro García Linera para un segundo
período. Non deixa de ser un interrogante
saber por que pesa máis nalgunhas
reflexións o feito de que asuma a presidencia o
millonario pinochetista, Sebastián Piñera, no
goberno do país trasandino, que a renovación
con aires de radicalización que desenvolven os
veciños do altiplano, agora que definen o seu
rumbo polo “socialismo comunitario”.
En todo caso, o interrogante é sobre que pesará
máis no debate político e ideolóxico rexional,
no clima de época, se o capitalismo exacerbado
do dereitista chileno, ou a opción socialista do
goberno popular boliviano.
Se hai punto de inflexión é que a tendencia se
modifica. Hai ou haberá cambio de rumbo? Hai
ou haberá restauración conservadora? Para
responder os interrogantes hai que trasladarse
no tempo e pensar en períodos máis longos,
precisamente o que determina a orixe das políticas
hexemónicas das últimas catro décadas.
Así, en Chile co golpe xenocida de 1973 faise
manifesta a xigantesca ofensiva do capital
sobre o traballo, a sociedade e a natureza.
Quero salientar que a inflexión foi o golpe pinochetista,
pois a tendencia daqueles tempos
era favorábel á necesaria construción doutro
sistema internacional de relacións sociais. O
mundo era bipolar e con contradicións manifestábase
unha fortísima acumulación de poder
popular co imaxinario socialista, as loitas dos
traballadores e os pobos que estaban nas mobilizacións
dos 60 e 70, no triunfo do pobo vietnamita
e na caída da taxa de ganancia do
capital ante o xigantesco nivel de resistencia e
organización dos traballadores nos países capitalistas
de todo o mundo. Desde ese punto de
apoio e amparado no Terrorismo de Estado, a
tendencia global mudou cara ás políticas reaccionarias
hexemónicas dos 90, onde as ideas da
“escola de Chicago” deron en impoñerse.
É un proceso potenciado coa caída do leste de
Europa e a obstaculización na subxectividade
popular para pensar na posibilidade socialista.
O mundo fíxose capitalista por excelencia, até o
punto de abeirar teorizacións como as da “fin
da historia”.
A resistencia á iniciativa política do capital (neoliberalismo)
construíu a expectativa latinoamericana
do primeiro decenio do século XXI e
fixo posíbel hai apenas un lustro a reivindicación
do socialismo como proposta de solución para
os problemas dos pobos. Primeiro en Venezuela
falouse de “socialismo do século XXI” e agora en
Bolivia de “socialismo comunitario”. En boa lóxica,
iso se explica en boa medida polo medio século
da experiencia socialista en Cuba. O caso é
que os tres países protagonizan xunto a outros
catro (Nicaragua, Honduras, Dominica e Ecuador)
unha interesante e desafiante experiencia
de integración, a Alianza Bolivariana para os
Pobos da nosa América (ALBA). Son estes os
protagonistas destacados do cumio de Copenhague
que non reclamaron un lugar no produtivismo
capitalista, senón que identificaron como
responsábel da crise climática o capitalismo.
Máis aló dos adxectivos (“do século XXI” ou “comunitario”)
con que se cualifiquen os rumbos
sociais definidos, o socialismo volve á axenda da
rexión e do mundo da man dos que fan o ALBA.
Se a realidade é a crise da economía mundial e
a resposta que explica a recuperación econó-