You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
İnsan ve Ekmek 147<br />
- Ekmek var mı?<br />
- Yok...<br />
- Ekmek var mı?<br />
- Yok dedik ya...<br />
- Ekmek var mı?<br />
- Eğer bir daha sorarsan seni duvara çivilerim...<br />
- Çivi var mı?<br />
- Yok...<br />
- Ekmek var mı?<br />
BİLMECELER<br />
Bilmeceler eşya, insan, hayvan, bitki, doğa ve inanışla ilgili bilgilerin üstü kapalı olarak anlatılması<br />
ve onun ne olduğunun düşünülerek bulunmasını hedefleyen çoğu kalıplaşmış sözlerdir. Genelde<br />
“bilmece” olarak söylenmesine karşın Anadolu’da asal, elçim, masal, mat, metal, tapmaca, bulmaca,<br />
hikaye, söz, bilmeli, metal, tanımaca, fıcık, dele, gazelleme gibi adlar da verilmektedir. Türkiye<br />
dışındaki Türklerde ise başvatkıç, bilmece, jumbak, mat, sir, tabışka, tabışmak, tabuşturmak, tapkış,<br />
tapmaca, tapişmak, tepişmak, yomak gibi adlarla ifade edilmektedir.<br />
Folklorumuzda ekmek ile ilgili bilmecelerden şu örnekleri verebiliriz:<br />
Dam üstünde yar.Kat kat ekmek içi dolu bal ekmek: Kitap<br />
Kara arap, beyaz yamalık yamar.: Ekmek sacı<br />
Dört ayaklı, bir kulaklı: Ekmek tahtası<br />
Yassı yatar, sivri sürter, ikisinin arasında iş biter: Ekmek tahtası oklava.<br />
Yerden biter, hergün ister: Ekmek<br />
Bir dam dolusu sarı öküz: Ekmek<br />
TEKERLEMELER<br />
Tekerleme anlam olarak, sözlüklerde “ağızda yuvarlanan söz, saçma sapan söz, eşsesli kelimelerle<br />
kurulu konuşma” anlamlarına gelen; masal, öykü, bilmece, halk tiyatrosu gibi bazı edebi türler<br />
içinde veya bağımsız olarak söylenen ölçülü ve kafiyeli sözlerdir.<br />
Çokluk çocuk folklorunda hoşça vakit geçirmek, konuşma kabiliyeti kazanmak, oyunlarda eş<br />
ve ebe seçmek için bu yola başvurulur. Masal tekerlemesi, oyun tekerlemesi gibi adlar alırlar. En<br />
çok çocuk oyunlarında, masalların baş, orta ve sonunda söylenirler. Yöreye göre değişik isimle de<br />
söylenirler. Doğu Anadolu’da döşeme, Güney Anadolu’da sayışma denir. Karagöz ve ortaoyununda<br />
muhavere, çocuk oyununda ebe, çıkarmada ise sayışma diyebiliriz. Türk edebiyatında ilk tekerleme<br />
örneklerine XI. yüzyıldan itibaren rastlanır. Divanü Lügat-it Türk’te bazı tekerlemeler yer alır.
Change language