Melike Gökcan TÜRKDOĞAN - e-Kitap - Kültür ve Turizm Bakanlığı

Didi ferzendüm idün ey Yusuf
218
Dahi dil-bendüm idün ey Yusuf
Bu hıyanet sana ne layıkdur
Bu şekavet sana ne layıkdur
(Gubari, 166)
Hıyanet fiili bir kez de Züleyha’nın eşine gösterdiği sadakatsizliği ve iffetsizliği
sebebiyle dile gelir. Namusunu ve eşinin hukukunu korumayan Züleyha’nın büyük aşkı
onu bir dereceye kadar mazur gösterir. Mesnevilerde aşk ehlinin “ar” ve “namus”
perdelerini yırtmış olması gerektiği vurgulanır. Züleyha’nın âşık kişiliğinin en belirgin
yönü gözü kara ve atak oluşudur. Züleyha aşkı uğruna canını ve malını olduğu kadar
namus ve iffetini de feda etmiş, her şeyi gözden çıkarmıştır. Böylesi bir cünun hali onu
eşine karşı sergilediği sadakatsiz ve iffetsiz tavırda adeta haklı çıkarır.
Çıkamaz ışk ile ar ehli başa
Başını saklayan varmaz savaşa
(Kemal Paşazade,143)
Kemâl-i ışk odur kim 'âşık-ı pâk
Hicabı perdesini eyleye çâk
(T. Yahya)
Züleyha’nın ihanetini ilginç bir tarzda yorumlayan Hamdi, diğer mesnevilerde
olduğu gibi “âşık” olma keyfiyetinin içinde her türlü taşkınlığı içinde barındırmasını
normal karşılarken, bir yandan da ihanetin sorumluluğunu Aziz’e yükler. Zira kadınlar
üzerinde hâkimiyet kuramayan ve zaafa düşen bir erkeğin böyle bir akıbeti hakkettiği
kanaatindedir.
Sulh hoştur veli yerinde gerek
Sabr iyidür veli yerinde gerek
Zen-i ter damene çü sabr ede merd
Erişir gayreti cemaline gerd
Çünkü gayret deminde sabr ede bu
Ne kadar şir ise olur ahu