Melike Gökcan TÜRKDOĞAN - e-Kitap - Kültür ve Turizm Bakanlığı

81
Yusuf’tan daha güzel perilerin yaşadığı bir masal mekânı olarak dikkat çeker. Buradaki
mekân tasvirlerinin minyatür resimler gibi bakış açısı/ perspektif kullanılmadan
resmedildiği görülmektedir ve tasvir edilen uzun yolculuğa fon oluşturmaktan başka bir
fonksiyonu yoktur.
4- Bu bölümde olaylar coğrafi olarak “Mağrib” ülkesinde ve sonra Mısır’da
geçer. İç mekân olarak ise Züleyha’nın genç kızken yaşadığı saray, Züleyha’nın Mısır’a
gelin olarak yerleştiği Kıtfir’in sarayı; dış mekân olarak da Nil nehri kenarı, bağ ve
bahçeler kullanılır. Bu bölümde mekânın kahramanlar üzerindeki etkisi sezdirilmiştir.
Hamdi’nin mesnevisinde Züleyha, bahar mevsiminde arkadaşlarıyla kırlarda
gezip tozar; ancak, düşlerinde âşık olduğu Yusuf’un düşüncesi ona dünyayı zindan eder.
Bazı mesnevilerde Taymus, delirdiğini düşündüğü kızını zincire bağlar, hapseder. Burada
iç mekân bir saray da olsa, Züleyha’nın üzerinde yarattığı psikolojik gerilim nedeniyle
“zindan” imajını uyandırır. Kızını nihayet “Mısır Aziz”ine veren Taymus’un evindeki
düğün hazırlıkları, halka açık ziyafetler eğlenceler, çiçeklerle, bin bir çeşit ziyafet
sofralarıyla donanmış mekân tasvirleri, mekânı salt olayın fonu durumundaki levha/ resim
statikliğinden çıkarır, canlı, hareketli gerçekçi bir atmosfer oluşturur. Gelinin Mısır’a
gelişi bir düğün şenliği içinde olduğundan Mısır mekânları da oldukça canlı ve sahici
tasvirlerle çizilmiştir. Yaratılan atmosferle uyum içindedir. Bu düğünün gerçekleştiği
bahar mevsiminde Mısır “pür-safa” olmuştur. Ziyafet sofraları; tahtlar, döşekler,
kandiller, çiçekler, süsler ve değerli taşlarla bezeli kumaşlarla dekore edilen iç mekân
tasvirleri, anlatıda düğünle gelen ve herkesi saran mutluluk havasını sahici kılan
unsurlardır.
5- Bu bölümden itibaren Yusuf ve Züleyha’nın Mısır’da geçen hayatlarına sahne
olan mekân tasvirleri geçmektedir.
İlk önemli mekân, “Pazar”ın yer aldığı Mısır’ın geniş meydanıdır. Burada da,
mekân kurgusu dinamik ve olayların yarattığı gerilimi tamamlayan fonksiyonel bir yapıya
sahiptir. Olaylar, Mısır’da bir pazaryerinde başlar. Pazaryerinde münadilerin satılacak
kölenin vasıflarını halka duyurması, Yusuf’un güzelliğini işitenlerin akın akın meydana
koşmaları ve Züleyha’nın Yusuf’u burada keşfetmesi hikâyenin gerilimi yüksek, dinamik
sahnelerinden biridir.
6- Bu bölümde mekân, hikâyenin en çarpıcı ve Yusuf’un kaderinde belirleyici
olayların geçtiği; bir nevi dönüm noktasına sahne olan yerdir. Züleyha, Yusuf’u elde