Tip 2 Diyabet için Global Rehber - International Diabetes Federation

Eğitim
Gerekçe
Diyabetli kişi ile sağlık ekibi arasındaki her görüşmede eğitim,
en geniş anlamıyla diyabet bakımını desteklemektedir.
Eğitim programlarında eğitimin etkin olmasında en iyi katkıyı
sağlayan yönünü izole etmek zordur. Diyabet bakımının
%95’inin diyabetli kişinin kendisi ve ailesi tarafından
sağlanması güncel terminolojide ‘kendi kendine diyabet
yönetimi eğitimi’ programlarında yansımaktadır. Bilginin
tek başına kişinin davranışlarının değişimine ve sonuçların
düzelmesine yetmediğinin [1,2] anlaşılmasıyla, aktif öğrenmeyi
vurgulayan yeni yaklaşımlar öne sürülmüş ve gelişmeye devam
etmektedirler.
Dayandığı Kanıtlar
Bu alandaki pek çok çalışma verilerinin sistematik incelemeleri
genel olarak bildirim ve metodoloji anlamında yetersiz
kalitededir ve daha ileri araştırma ve bunun için olası
stratejilerin gerekliliğine işaret etmektedir [3-7]. NICE, hasta
eğitimi modellerinin kullanımına rehberlik ettiğini bildirdiği
teknolojik raporunu, alışılmış meta-analizlerden ziyade,
kurgu, süre, sonuç değerlendirme kriterleri ve çalışmaların
bildirilmesindeki farklılıklardan ötürü daha çok bir derleme
şeklinde sunmuştur [4].
NICE kendi kendine ayak bakımı eğitimini konu dışı tutmuştur;
ancak Tip 2 diyabette hem genel hem de odaklanmış kendi
kendine yönetim eğitimi ile ilgili verileri gözden geçirmiştir.
Sekiz çalışmadan elde edilen bulgular (6 randomize -, 2 klinik
kontrollü çalışma), uzun dönem verileri az olsa da, kendi kendine
yönetim eğitiminin klinik sonuçlar üzerinde kısıtlı bir etkisi
olduğunu göstermektedir. Odaklanmış kendi kendine yönetimle
ilgili (kendi kendine yönetimin bir ya da iki yönüne odaklanan)
sekiz çalışma verilerinin (7 randomize -, 1 klinik kontrollü
çalışma), kısmen çalışma sürelerinin kısalığı nedeniyle diğer klinik
sonuçlar üzerine etkisi hakkında az veri olsa da; bunun HbA1c
düzeylerini düşürmekte ya da korumakta etkili olabileceği öne
sürülmektedir. Ayrıca Tip 1 ve Tip 2 diyabetlileri kapsayan 4
çalışma da (3 randomize -, 1 klinik kontrollü çalışma) incelenmiş,
eğitimin glisemik kontrolü ve yaşam kalitesini iyileştirebileceğine
dair bazı kanıtlar vardır, fakat eğitimin daha uzun dönemli
faydaları konusunda veriler azdır. Diğer derlemeler, eğitimsel
girişimlerin glisemik kontrolde ılımlı iyileşmeler yaptığına dair
benzer tablolar çizmektedirler [5-7]. NICE incelemesi genellikle,
anlamlı sonuçlar bildiren çalışmalarda grup girişimlerinin
kullanıldığı yorumunda bulunmuştur [4].
da; eğitim programları ile ilişkili nispeten küçük maliyetler
gözönüne alındığında, eğitimsel girişimleri etkin maliyetli hale
getirmek için morbidite veya sağlıkla ilgili yaşam kalitesinde
sadece ufak iyileştirmeler gerektiği kararına varılmıştır [4].
Gözönünde Bulundurulması
Gerekenler
Eksik kanıtlara rağmen, bazı temel prensipler ortaya çıkmakta
ve önerilerde yansıtılmaktadır. Diyabetli kişinin görüş açısına
uygun eğitim programını oluşturmak için gereksinimlerin
belirlenmesi esastır, saptanan gereksinimler daha sonra
programın akışını belirleyecektir. Beslenme (Bkz, Yaşam
tarzı yönetimi) veya ayak bakımı (Bkz, Ayak bakımı) ya da
diyabetin herhangi bir başka konusunda verilecek tavsiyeler,
bu önerilerin çerçevesindeki aynı temel eğitim prensipleriyle
uygulanacaktır. DCCT’de (Tip 1 diyabette) diyabet eğitiminin,
bakımın yoğunlaşmasının ayrılmaz bir parçası olduğu
ve randomizasyon öncesi beslenme önerilerinin UKPDS
kohortunda önemli bir etki yarattığı belirtilmektedir. Bu
nedenle, diyabet eğitimi diyabet bakımının temel bir parçası
olarak görülmektedir.
Uygulama
Bu önerileri uygulamanın temel komponentleri personelin
sağlanması ve hem diyabet eğitimi hem de davranış değişikliği
stratejileri hakkında eğitilmeleridir. Bu personelin daha sonra,
diyabetli kişiler için, hizmet verilen toplumun kültürüyle
uyumlu eğitim materyali ile desteklenen, yapılandırılmış eğitim
programları geliştirmesi gerekecektir. Kolay ulaşılabilen bir
merkezde telefon gibi iletişim araçlarının sağlanmasına dikkat
edilmesi gerekmektedir. Okuma yazma ve anlama düzeyi
gözönünde bulundurulmalıdır.
Değerlendirme
NICE, örneğin yeni tanı konulmuş diyabetlilerde eğitimi
kontrol etmek gibi kullanılabilecek ölçütleri önermektedir
[4]. Buna, multidisipliner bir ekip, yer ve eğitim kaynakları
ile birlikte yerel eğitim programının varlığı dahildir. Teşhis
zamanında eğitimin sağlanması ve sunulmasında, bunu
takiben eğitim gereksinimin yıllık olarak değerlendirilmesinde
ve gereksinim saptandığında eğitimin sağlanmasında kişisel
kayıtlara giriş yapılacaktır.
NICE, diyabet merkezi temelli 3 öğleden sonraya yayılmış
öğretim programından başlayarak, maliyetin sunulan program
tipine bağlı olduğunu saptamıştır. Genel olarak hasta
eğitiminin maliyetinin etkinliğine yönelik çok az kanıt olsa
Tip 2 Diyabet için Global Rehber
19