KUR’AN’I ANLAMAK

TAHARET
Taharet kelimesi; “tahare” fiilinin
masdarıdır. Lugatta taharet, “Temizlik”
manasındadır. Çok yönlü ve anlamları
vardır. İman açısından baktığımızda
taharet; küfrün, şirkin ve nifakın tüm
pisliklerinden temizlenmektir. Amel açısından
baktığımızda teharet; hadesten ve necasetten
temizlenmektir 1 . Yani temizlenmek isteyen
bir kimsenin gerek hakiki pisliği (Necaseti),
gerekse hades denilen
hükmi pisliği gidermek
için meşru bir sûrette
suyu ve toprağı yahut
her ikisini birden
kullanmasıdır.
Kur’ân-ı Kerîm’in
birçok âyetinde, Habib-i Kibriya Muhammed
Mustafa (s.a.v)’in hadislerinde ve örnek
hayatında temizliğin önemi ve gerekliliği
üzerinde ısrarla durulmuş, temizlik ibadetler
için ön şart sayılmıştır. Yani amelin, ibadetin
aslı, temeli teharet olmuştur. İslâm dini, özü
itibariyle mânevî kirlerden arınma, Allah’ı
tanıma, O’na itaat ve ibadet etmeden ibaret
gibi görünse de ruhun yücelişi ve insanın böyle
mânevî bir bağlantı ortamına geçebilmesi için
insanı çevreleyen fizik şartların da buna uygun
olması gerekir. İbadet haya tında; mânevî
temizlenme ile beden ve çevre temizliği
arasında sıkı bir bağın kurulması hatta
Kur’an’da temizlikten, hem maddî hem de
mânevî temizliği kapsayacak şekilde genel bir
anlatımla söz edilmesi böyle bir anlam taşır.
İslâm Dininde genel anlamdaki temizlik
ile ibadet amaçlı temizlik birbirini tamamlar
ve birlikte bir anlam ifade eder. Bu sebeple
İslâm bilginleri temizliği; maddî temizlik,
1 Abdullah Murad Şükrüoğlu, On Hafta Sohbetleri,
cild 2.
Taharet kalbi temizlemektir.
hükmî temizlik ve mânevî temizlik şeklinde üç
kademeye ayırmışlardır.
Beden, elbise ve çevre temizliği şeklinde
ifade edilebilecek olan maddî temizlik,
genelde ibadete hazırlık ve ön şart olarak, kimi
du rumda ibadet olarak değerlendirilmiştir.
Abdest ve gusül, hükmî temizlik kademesidir.
Üçüncü kademede ise kişinin uzuvlarını gıybet,
yalan, haram yemek, mala hı yanet etmek gibi
günahlardan, kalbini haset, kibir, gösteriş, hırs
ve benzeri kötü huy ve hastalıklardan, hatta
benlik ve bilincini Allah’ın gayrısından (mâsivâ)
temizlemesi gelir. Müslümanın kademe
kademe arınması ve temizlenmesi, Al lah’ın
huzuruna böyle bir safiyet ve arılıkla çıkması
esastır.
Maddî temizlik İslâm dininin fevkalâde
önem atfettiği bir konudur. Kur’ân-ı Kerîm’de
çevrenin ve ibadet yerinin temizliğinden
söz edilir, Allah’ın temizlik konusunda titizlik
gösterenleri sevdiği bildirilir;”
Onun içinde asla namaz
kılma. İlk günden temeli
takva (Allah’a karşı gelmekten
sakınmak) üzerine kurulan
mescit (Kuba mescidi), içinde
namaz kılmana elbette daha
layıktır. Orada temizlenmeyi
seven adamlar vardır. Allah da tertemiz
onları sever.” 2 İbn-i Kesir; su ile temizlenmek
hususunda aşırı titizlik gösteren ensar’ın bu
ayet-i kerime ile övüldüğünü kaydetmektedir. 3
Habibi Kibriya Muhammed Mustafa (s.a.v)’ de
“Temizlik imanın yarısıdır” 4 , “Allah temizdir,
temizliği sever” 5 “Namazın anahtarı temizliktir”
6
buyurarak; değişik vesilelerle beden ve
çevre temizliğini emretmiş veya tav siye
etmiş, bu konuda davranışlarıyla ashabına
ve bütün müslümanlara örnek olmuştur.
İslâm’ın bu ısrarlı takibi neticesinde temizlik
müslümanların hayatına dinî yönü de bulunan
bir kültür ve gelenek olarak yerleşmiş, fıkıh
kitaplarının ilk bölümünü temizlik (tahâret)
konusu teşkil etmiştir 7 .
Abdullah Murad Şükrüoğlu
2 Tevbe 9/108.
3 el-Bakara 2/125; el-Hac 22/26.
4 Müslim, “Tahâret”, 1.
5 Tirmizî, “Edeb”, 41.
6 Ebû Dâvûd, “Salât”, 73; Tirmizî, “Tahâret”, 3.
7 İsam, cild 1.
Bizbiriz Dergisi • 19