Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
BİR MÜSLÜMAN BİLİM ADAMI:<br />
EL CEZERİ<br />
1206 yılında el-Cezerî tarafından tasarlanan ve<br />
üretilen, 12 m yüksekliğe su yükseltmek için<br />
çift pistonlu set ile tahrikli ilk pistonlu pompa<br />
Faruk KUL<br />
T<br />
am ismi, Cizreli Ebul-iz (Ebû’l İz İbni<br />
İsmail İbni Rezzaz El Cezerî ) ya da<br />
Avrupa’nın bildiği ismiyle El-Cezeri /<br />
al-Jazari ( Ibn Ismail ibn al-Razzaz al-<br />
Jazari) olan bu mucit bundan 800 küsur yıl önce<br />
(1136-1206) yılları arasında yaşadı. Bu müslüman<br />
bilimadamın en büyük doğrulayıcısı da yazmış<br />
olduğu robot ve bilim kitaplarıdır.<br />
Bugün insanoğlunun vazgeçilmezleri<br />
arasına giren bilgisayar teknolojisinin<br />
temeli bundan yaklaşık dokuz asır önce<br />
yaşamış müslüman bilimadamı El Cezeri<br />
olarak karşımıza çıkıyor. Yapmış olduğu mekanik<br />
tasarımlar ile bugünün teknolojisinin,<br />
sibernetiğin temellerini atmıştır.<br />
Öncelikle sibernetiğin ne olduğundan<br />
başlayalım. Sibernetik bir insanın veya otomatik<br />
bir makinenin, modern tekniğin kaynakları<br />
çerçevesinde herhangi bir işi yönetmesini<br />
veya belli bir amaca ulaşmasını sağlayan bilim.<br />
Makina ve canlılarda, kontrol ve haberleşmenin<br />
şartlarını ve kanunlarını tespit eden bir bilim<br />
dalı olarak karşımıza çıkıyor. Yaşayan organizmalarda<br />
ve makinalarda kontrol ve haberleşme<br />
ile ilgili bilimlerin karmaşıklığını ifade etmek<br />
için kullanılmıştır. Kökü, eski Yunanca “Kubernetes”<br />
Latince “Gobernare”den gelmektedir.<br />
Her iki kelime de “sevk ve idare” anlamına gelir.<br />
Tam bu nokta El Cezeri devre giriyor ve en<br />
önemli çalışmaları haberleşme,denge kurma ve<br />
atarlama, insanlar ile makinelerde bilgi alışverişi<br />
ve kontrolünü sağlama gibi konuları kapsayan<br />
Sibernetik alanında sibernetiğin babalarından<br />
sayılan İngiliz nöroloji profösörü Dr. Ross<br />
Ashby’nin 1951’de ‘ÜstünDenge Durumu’nu<br />
ortaya atmasından sekiz yüz yıl kadar önce<br />
otomatik sistem kurmakla yetinmeyip, otomatik<br />
çalışan sistemler arasında denge kurmayı<br />
Bizbiriz Dergisi • 51
Change language