40 İslam dünyasında ilk işçi ve ilmiye sınıfı örgütlenmeleri nelerdir Sendika kelimesi tarihte ilk olarak Arap yarımadasında seçkin kurul tarafından “vecahetli” veya muteber manasıyla kabul görmüştür. Başlangıçta bu kelime “seçkinler” veya “sendikalar” anlamında kullanılmıştır. Abbasi Devleti döneminde daimi işçilere istimrar, geçici işçilere ayyarîn, mudarebe/yarımcı ortaklara da şuttar denmekteydi. Bazı araştırmacılar “İhvan es-Safa”nın, işçi örgütlenmelerine ve haklarının gelişimine öncülük ettiğini belirtiyorlar. Klasik İslam Toplumlarında işçiler; çalışma çeşitlerine bağlı olarak maddi zenginlik veya doğal iş türüne göre sınıflandırılmıştır. Buna göre işçiler 4 grupta ele alınmıştır. Toprak : İnşaat, tuğla, kum ya da toprak yapımını kapsayan tüm meslekler, Ateş : Demircilik veya tesisat alanında, elektrik veya yangın alanlarını kapsayan tüm meslekler, Hava : Öğütme, eleme ve şişme körük alanlarını kapsayan tüm meslekler, Su: Su ulaşımı, sakacılık, sulama ve denizcilik alanlarını kapsayan mesleklerdir. Sistemli işçi cemiyetleri ilk olarak aileler arasında Osmanlı Döneminde ortaya çıkmıştır ve sendika başkanına “Kâr Şeyhi” adı verilmiştir. Ayrıca “kâr” kelimesi Türkçe ve Farsçada ticari bir etkinlik sonunda elde edilen net kazanç anlamının dışında “iş” anlamı da taşımaktadır. İlmiye Sınıfının Örgütlenmesi Hicri III. asrın sonlarında, ilim adamlarının tabi oldukları bir cemiyet teşkilatı olmak üzere Mısır’da ‘riâsa’ müessesesine rastlanmaktadır. İlk devirlerdeki müderrisler teşkilatının gerçek önemi hakkında pek fazla bilgi bulunmamaktadır. Çeşitli bölgelerde, müderris teşkilatının başında, Medine’de, Bağdat’ta, Kahire’de ve yukarı Mısır’da ‘reisü’r-ruasâ’ da denilen ‘reisü’lulemâ’ unvanlı bir yüksek reis bulunmaktadır. Yüksek reis müderrislerin faaliyetine müdahale edebilmektedir. Aynı zamanda ‘nakîbü’n-nukebâ’ görevini de üstlenen ulema teşkilatı reisinin medreselere yeni müderrisler tayini hususunda da yetkisinin bulunduğu, maaşları tespit ettiği, bu nedenle de büyük bir nüfuz kazandığı görülmektedir. İslami kaynakların kabul ettiği vesikalar, Müslümanların Ortaçağ’da sendikaları tanıdıklarını ve bu sendikaların çeşitli kurumlara yayıldığını göstermektedir. Çeşitli kaynaklarda, El-Murtaza Ebu’l-Kasım (ö. 1044), ‘Talebeler Sendikası Başkanı’ olarak tanıtılmakta, Fatımiler devrinde dikilen kıyafetlerden bahsedilirken nakibü’l-eşraf’ın giyeceği kıyafetten de söz edilmekte, Nizam’ül-Mülk’ün yaptığı bir toplantıya iki sendika başkanının da katıldığı belirtilmektedir. Eski devirlerde öğretmenler, seçkinler sınıfını meydana getirmektedir. Devlet işlerinde de nüfuz sahibi olan öğretmenleri bir araya getiren, onların işlerini yoluna koyan bir teşkilatları bulunmaktadır. Kaynaklar, bir öğretmen sendikasının bulunduğundan, sendika başkanından ve nüfuzundan söz etmektedir. Kaynaklarda, halifenin öğretmen zümresine emretme ve sendika başkanı ile istişare etmeden herhangi bir şahsa ders okutma izni verme yetkisi olmadığına, eğer direktif ve izin vermeye kalkışırsa sendika başkanının sözünün yerine getirildiğine ilişkin örnek hadiseler anlatılmaktadır. Fatımiler devrinde çeşitli merasimlerde öğretmenler sendikası başkanının (nukabâu’l-muallimîn) yanı sıra on iki diğer sendika başkanının (nakîb) bulunduğundan bahsedilmektedir. Ebu Şâme, müderrislerin sendika başkanını kendi aralarından seçtiklerini, sultanın ancak uyuşmazlık halinde müdahale ettiğini, bu müdahalenin de direktif mahiyetinde olmayıp arabuluculuk şeklinde olduğunu ifade etmektedir. 62
VI- KAMU GÖREVLİLERİ SENDİKALARI 63
- Page 1 and 2:
FÜTÜVVETTEN SENDİKAYA VE SENDİK
- Page 3 and 4:
önsöz Bugün ülkemizde ve dünya
- Page 5 and 6:
TAKDİM Büyük yolculuklara, büy
- Page 7 and 8:
18- ITUC Nedir 31 19- Avrupa Sosyal
- Page 9 and 10:
54- Eğitim-Bir-Sen’in kurucu Gen
- Page 11 and 12: I- TANIMLAR 11
- Page 13 and 14: 2 Temel sendikal kavramlar olan, gr
- Page 15 and 16: II- SENDİKA OLGUSUNUN DOĞUŞU VE
- Page 17 and 18: 5 Sendikal mücadelenin yasal bir z
- Page 19 and 20: 7 Osmanlı Devleti’nde emek örg
- Page 21 and 22: 9 Filadelfiya Bildirgesi nedir, ça
- Page 23 and 24: 11 Filadelfiya Bildirgesi’nin dev
- Page 25 and 26: 13 ‘Çalışma Yaşamında Temel
- Page 27 and 28: 15 Türkiye ILO’ya ne zaman üye
- Page 29 and 30: 16 Avrupa ülkelerinde sendikalaşm
- Page 31 and 32: 18 ITUC Nedir ITUC’un Kurucu Kong
- Page 33: Türkiye Sözleşmeyi 18 Ekim 1961
- Page 36 and 37: 20 Dünyada sendika, emek, sermaye,
- Page 38 and 39: Ütopyacı sosyalistler, kapitalizm
- Page 40 and 41: 23 Marksizm’in işçi sınıfı v
- Page 42 and 43: 25 Korporatizm nedir Faşizm’in s
- Page 44 and 45: 27 Neoliberalizm’in sendikal yakl
- Page 46 and 47: 28 Farklı disiplinlerde ücret nas
- Page 48 and 49: 30 İslam geleneğinde emek ve ücr
- Page 50 and 51: 32 Verimli çalışma için çalı
- Page 52 and 53: 34 Batı’da kadının çalışmas
- Page 55 and 56: V- SENDİKANIN DİN VE SİYASAL HAY
- Page 58 and 59: Siyaset için sendikalar, birer top
- Page 60 and 61: 38 Siyasal katılım ve sendikalar
- Page 64 and 65: 41 Kamu görevlilerinin sendikalaş
- Page 66 and 67: 43 Müslüman-Türk devletlerinde b
- Page 68 and 69: 45 Türkiye’de çalışanların h
- Page 70 and 71: 47 Türkiye’de kamu görevlilerin
- Page 72 and 73: 48 Türkiye’de ilk öğretmen gre
- Page 74 and 75: 50 Kamu görevlilerine grev hakkı
- Page 77 and 78: VIII- EĞİTİM-BİR-SEN’İN KURU
- Page 79 and 80: Fütüvvet; kardeşlerine iyi davra
- Page 81 and 82: 53 Eğitim-Bir-Sen’in kurucuları
- Page 84 and 85: 54 Eğitim-Bir-Sen’in Kurucu Gene
- Page 87 and 88: 87 Mehmet Akif İnan, 1969-1972 yı
- Page 89 and 90: şama davranışı ortaya koyan bun
- Page 91 and 92: Memur-Sen ve Eğitim-Bir-Sen’in h
- Page 93: Sendikamız, eğitimcilerimizin ist
- Page 96 and 97: 59 Eğitim-Bir-Sen’in sendikal du
- Page 98 and 99: 61 Eğitim-Bir-Sen’in demokratik
- Page 100 and 101: 2. Olağan Genel Kurul’da Seçile
- Page 102 and 103: 2. Olağan Genel Kurul’da Seçile
- Page 104 and 105: 62 Eğitim-Bir-Sen’in devlet alg
- Page 106 and 107: 64 Eğitim-Bir-Sen devlet-millet il
- Page 108 and 109: 66 Eğitim-Bir-Sen’in devletle d
- Page 110 and 111: 68 Eğitim-Bir-Sen’in resmi ideol
- Page 112 and 113:
69 Eğitim-Bir-Sen’in mevcut eği
- Page 114 and 115:
70 Eğitim-Bir-Sen nasıl bir eğit
- Page 116 and 117:
116
- Page 118 and 119:
72 Eğitim-Bir-Sen’in özgürlük
- Page 120 and 121:
74 Eğitim-Bir-Sen’in öğretmen
- Page 122 and 123:
76 Eğitim-Bir-Sen’in karma eğit
- Page 124 and 125:
78 Eğitim-Bir-Sen’in çeyrek as
- Page 126 and 127:
79 Eğitim-Bir-Sen’in medeniyet p
- Page 128 and 129:
81 Eğitim-Bir-Sen’in müfredata
- Page 130 and 131:
83 Eğitim-Bir-Sen’in okuma ve an
- Page 132 and 133:
84 Eğitim-Bir-Sen’in Yükseköğ
- Page 134 and 135:
85 Sendikalar neden tek bir çatı
- Page 136 and 137:
87 Eğitim-Bir-Sen iktidar ilişkis
- Page 138 and 139:
89 Eğitim-Bir-Sen’in kimliği na
- Page 140 and 141:
meşruiyet sınırları farklı ols
- Page 142 and 143:
92 Eğitim-Bir-Sen’in sendikal fa
- Page 144 and 145:
93 Eğitim-Bir-Sen, eğitim-öğret
- Page 146 and 147:
94 Eğitim-Bir-Sen’in sendikal ü
- Page 148 and 149:
148
- Page 150 and 151:
95 Eğitim-Bir-Sen’in kuruluşund
- Page 152 and 153:
97 Eğitim-Bir-Sen, genç eğitim
- Page 154 and 155:
98 Eğitim-Bir-Sen hukuk alanında
- Page 156 and 157:
99 Eğitim-Bir-Sen’in gerçekleş
- Page 158 and 159:
Eğitimde Zihniyet Reformu İhtiyac
- Page 160 and 161:
100 EBSAM nedir, ne tür çalışma
- Page 162 and 163:
KAYNAKÇA 1. Avrupa Sendikacılığ
- Page 164:
53. Uluslararası İşçi hareketle