i dibare bir ba xwe û ew, lawê wî û çerxciyê wî yê Êzdî (E<strong>li</strong>yêŞindî ji Gu.Maratê) <strong>li</strong> binê kela Helebê bi dar de kirin.Piştî kuştina Betal Aĝa û derketina Îbrahîm Paşa ji Sûryê,alîgirên Betêl yên Êzdî toşî zordariya Osmaniyan bûn, û ji wêdemê de rola wan <strong>li</strong> Çi.Kurmênc û <strong>li</strong> navçeyên Helebê pirdagerî. Li wan deman, û di bin zora gelek kirdeyan de,hejmareke mezin ji Êzdiyan neçar bibûn ola xwe berdin û bibinMis<strong>li</strong>man.Ma em bêjin, ku <strong>li</strong> destpêka serdema Osmanî, Êzdî wekbawermendên oleke cuda dihatin dîtin, û dewletê ji ber xizmetaleşkeriyê ve jî pere ji wan distandin. Lê <strong>li</strong> dawiya serdemaOsmanî, ew mîna binoleke Îslamî hatin nasandin û diçûnlêşkeriyê jî, û <strong>li</strong> ser nasama wan jî wiha dihat nivîsandin:(Mislêm-Yezîdî).Êzdî <strong>li</strong> sedsala bîstan:Êzdiyên navça Çi.Kurmênc bi pergaleke lawaz û bê rêberênolî û civakî derbas sedsala bîstan bûn. Li wan deman, gelekÊzdî û piraniya Aĝeyên hoza Şikêk û Cûmê jî di nav de bûn,ola xwe berda bûn û bibûn Mis<strong>li</strong>man. Wê yekê valahiyekehikardar di nav civaka Êzdiyên navça Çi.Kurmênc de hîşti bû.Lê belê, di heyama Şerê Cihanî yê Yekê de, û di rewş ûencamên wê de, rêbertiyeke Êzdî ye civakî ye nû hat meydanê.Vê carê ew ji nav pileya olî ya Mirûdan bider ket. Ew rêberê nûDewrêşê Şemo ji gundê Qîbarê bû.Dewrêşê Şemo kî bû?Zanînên mala Şemo dibêjin, ku bapîrên wan <strong>li</strong> sedsalaşanzdehan <strong>li</strong> dema Şêx 'Ezdîn <strong>li</strong> Helebê rûdiniştin û <strong>li</strong> şeqamaNecaran karê necariyê dikirin. Lê ji ber hin nîrên civakî yên102PDF created with FinePrint pdfFactory trial version http://www.fineprint.com
taybet, wan ji Helebê bar kir û hatin <strong>li</strong> nav mirovên xwe <strong>li</strong>gundê Qîbarê rûniştin û karê necariyê kirin.Li dema şerê cihanê yê yekê, destlata Osmanî biryarekbiderxisti bû, <strong>li</strong> gor wê, her kesê ku di birîna daran de ji boÇimana Rojhilatî ya Lezok dixebitî, ne diçûn eniyên şer ûbelgeyeke taybet jî ji bo wê yekê didan wan. Wê hîngê,dandina wan belgeyan ket destê hin mirovên ji Çi.Kurmênc jî,yek ji wan jî Dewrêşê Şemo bû. Wê yekê kir ku Dewrêş bêtirwere nas kirin û di nava civaka Êzdî de bi rû bibe.Piştî destlata Osmanî <strong>li</strong> Sûryê têkçû û Înglîz û paşê jîFirensiyan bakurê Sûryê standin, Dewrêş û birayê xwe Nasir, jiber Êzdiyan ve bi qiral Fêsel re rûniştin, helwesta xwe ya <strong>li</strong> dijîOsmaniyan diyar kirin, û ji destlata wî re jî erê kirin.Wek tê zanîn, <strong>li</strong> dawiya şerê cîhanê yê yekê, destlat û dewletnema bû, wê yekê rewş bêhêminiyek <strong>li</strong> navça Çi.Kurmênc jîpeyda kiri bû. Li sala 1918an, Tirkan hêzên Çete “QiwayîMilî” <strong>li</strong> navçeyên bakur û rojavayê wîlayeta Helebê ya Osmanîdamezrandi bûn û doza şerê gawiran dikirin, hinekan ji wandoza dijîtiya Êzdiyan jî dikir, çend pevçûn jî di navbera Çetanû Êziyan de derketin. Yek jê <strong>li</strong> kêleka Gu.Qîbarê bû, û DewrêşêŞemo bi xwe tê de birîndar bû (1) . Gava hêzên Firensî bi şopawê pevçûnê ketin, û piştî naskir ku pirs çi ye, Misteşar Firensîxwast bi nûnerên Êzdiyan re rûne. Wê hîngê, du mirovên Êzdîçûn hevdîtina Misteşêr, yek Dewrêş bû û yê din jî 'E<strong>li</strong>yê Cindo(2)ji Gu.Qestela Elî Cindo bû.Li dema hevdîtinê, Misteşêr ji wan xwast ku nûnerekî ji berxwe ve bi nav bikin. Wê hîngê Dewrêş xortekî jîr bû û di nav1- Dewrêş <strong>li</strong> bakurê Gu.Qîbarê <strong>li</strong> cihê Çi.Sipî di pevçûna bi çetan redi <strong>li</strong>ngê xwe de birîndar bû.2 - Ew bavê jina Dewrêş Aĝa ye û ji pismanên wî ye.103PDF created with FinePrint pdfFactory trial version http://www.fineprint.com
- Page 1 and 2:
Çiyayê Kurmênc(( Efrîn ))Êzdî
- Page 3 and 4:
PêşgotinBi demê re, di nav pêş
- Page 5 and 6:
Beşê YekêÊzdiyetî li NavçaÇi
- Page 7 and 8:
Lêkolîna yekêDestpêk:Ola Êzdî
- Page 9 and 10:
çepel parast. Ew herdem kêmaniyan
- Page 11 and 12:
pirsên ku li derbarê hin tiştan
- Page 13 and 14:
Li wê demê, Xelîfyê Mislimanan
- Page 15:
Lê tiştê herî balkêş ew e, ku
- Page 18 and 19:
(rengên nijadên mirov) û Xwedê
- Page 20 and 21:
Jêk vavartin muĥbet e û kas eKir
- Page 22 and 23:
Xedudekê xeditîGot: 'Ezîzê min,
- Page 24 and 25:
Ew siltan Şêxadî ye,tac e ji ewi
- Page 26 and 27:
afrandine jî tê, wek: Xwedê paye
- Page 28 and 29:
Li gor zanînên ku me li ser koka
- Page 30 and 31:
30PDF created with FinePrint pdfFac
- Page 32 and 33:
- Nasîn: Nasîna Xwedê, mirov, za
- Page 34 and 35:
Wê li xudanên maşan û cenbeqî
- Page 36 and 37:
Eva bû edetê me zirbav eCindiyo t
- Page 38 and 39:
pîrê Libnano gyan ezeynet bi sura
- Page 40 and 41:
Cêşê melek Fexredîn qewalê Ş
- Page 42 and 43:
Ya Şêşems...Tu pirsyareke xêrê
- Page 44 and 45:
Kaniya Sipî mora min eKaf, mixar
- Page 46 and 47:
ojhilatî ye. Rêwresmên Ĥecê he
- Page 48 and 49:
Li boneya gerandina senceqê, li ce
- Page 50 and 51:
Li dergehê siltên inEw maşa didi
- Page 52 and 53: Şêxadî û Şêx BerekatBi wê n
- Page 54 and 55: Xudanê Tac Ĥilê perçeyên wê d
- Page 56 and 57: - Heft Tac Ĥile li Gu.Qîbarê li
- Page 58 and 59: “Zergozê” hebû, bi pelên wê
- Page 60 and 61: hildigrin dibin nava mezel. Jinên
- Page 62 and 63: - Zewacî:Şêweyê zewaciyê li ba
- Page 64 and 65: Hin tiştên gunehdi Êzdîtiyê de
- Page 66 and 67: Rêbertiya civakîû Pilevaniya ol
- Page 68 and 69: - Şêx Mend: Pîrê xwe Pîrê Esl
- Page 70 and 71: Şêx Pîr Mirebî Hoz Li kû hene
- Page 72 and 73: Şêxbekr bû, rûnişt.Piştî ku
- Page 74 and 75: Şadêrê, Îska, Sînka (Şêx Xer
- Page 76 and 77: Di Ferhenga Xaknîgarî ya Sûrî d
- Page 78 and 79: Pîrozgeha ÇêlxanêÇi.Kurmênc h
- Page 80 and 81: pariyên kincên riziyayî tê de h
- Page 82 and 83: e. Û bi wî rengî, ew nav bi tûm
- Page 84 and 85: 9. Pîrozgeha Şêx 'Elî:Pîrozgeh
- Page 86 and 87: 86PDF created with FinePrint pdfFac
- Page 88 and 89: 88PDF created with FinePrint pdfFac
- Page 90 and 91: Sûrî wan pîroz dikin û nahêlin
- Page 92 and 93: Kurmênc û Lêlûn, Mîsra dihat p
- Page 94 and 95: Li derbarî hebûna Êzdiyetiyê li
- Page 96 and 97: Şerefxanê Bedlîsî jî, gava ku
- Page 98 and 99: sala 1541an jiyana xwe ji dest da.
- Page 100 and 101: kurê 'Ereb begê, ku wê hîngê d
- Page 104 and 105: Êzdian de naskirî bû, û herwiha
- Page 106 and 107: Wergera deqa belgeya wekaletê, [be
- Page 108 and 109: Li aliyekî din, li dema ku bajarok
- Page 110 and 111: Dewrêş Axa li sala 1931ê bi dest
- Page 112 and 113: Belge -3- Erêkirina waliyê Heleb
- Page 114 and 115: Beleg -4- Wekaleta Se'îd Begê ji
- Page 116 and 117: Belege -5- Wekaleta Meyane Xatûnê
- Page 118 and 119: Piştî serbixwabûna Sûriyê û b
- Page 120 and 121: Belge -6- Nasnama jinekê ji Gundê
- Page 122 and 123: nifûsê di tenga ola Êzdî re bû
- Page 124 and 125: Sedemên dagerîna hejmara Êzdiyan
- Page 126 and 127: Bêtarên ku bi ser Êzdiyan de hat
- Page 128 and 129: 128PDF created with FinePrint pdfFa
- Page 130 and 131: Rojekê Zerdeşt daketi bû nav ave
- Page 132 and 133: Wan her şeş pêriyan, alîkariya
- Page 134 and 135: 3. Qonaqa sisiyan: Ew bi cudakirina
- Page 136 and 137: û ezman yên berê bixwe ne, lê m
- Page 138 and 139: pakbûn di asta nimêjê û karê q
- Page 140 and 141: 140PDF created with FinePrint pdfFa
- Page 142 and 143: Xudûdekî (ihtîzaz) xwe dikîErd
- Page 144 and 145: Sed xaza mina li wî rihî bePêş
- Page 146 and 147: Şêşemsê xudanê sîqalê (pakb
- Page 148 and 149: Tu dermanê hemû birînaTemam Xwed
- Page 150 and 151: Ya rebî, li bangîna me û sinetxa
- Page 152 and 153:
Du'a Si'ûraEyneta dînê Êzdî te
- Page 154 and 155:
3.4.5.6.7.8.9.10.11.12.13.14.15.16.
- Page 156:
NaverokBeşê YekêÊzdîtî li Çi