Xwedêyekî tekûbitenê kir. Zeredeşt digot Xwedê yek e, û dozaperestvaniya Xwedêyê yekta û gewre “Ehoramezda” kir.Û wilo, di navbera sêsed sal de, piraniya gelên bêla Êranê ûherêmên çiyan /Zegros û Toros/, dev ji Xwedêyên xwe yênsirûştperestî berdan û bawerî bi ola Zerdeşt a nû anîn û rahatina Pêxember Mihemed û ola Îslamî <strong>li</strong> ser ola Zerdeşt man.Lê tevî ew guhertina felsefî ya kûr ku di bingeha ramanaolî de çê bû, Zeredeşt hin Xwedê û baweriyên serdemên berê jî,ku demeke dirêj di baweriyên mirov de cih girti bûn, wek berêhîştin, wî tenê delametine nû di bin sersiya Ehoramezde despartin wan Xudêyan û ew di sîstema sazûmana Xwedêyî ya nûde bi cih kirin.Wek nimûne, Xwedêyê rojê û rastiyê “Mîsra” ku <strong>li</strong> ba gelêHorî pir pîroz bû, di Zeredeştiyê de jî ma û bû serokêdadmendên dinya din.Lê <strong>li</strong> deverine din jî, Zerdeştî bi temamî bi ser neket, lewrehinek ji Xwedêyên berê, bi delametên xwe yên berê diman ûdihatin pîrozkirin, wek Xwedêyê Mezopotamî “Nebo”, ku rasedsala sisiyan piştî zayînê <strong>li</strong> hin deveran dihat pîrozkirin, ûperestgeheke wî ye mezin <strong>li</strong> Na.Efrînê <strong>li</strong> ser Çi.Lêlûn hebû.Di nava van guhertinên gewre di warê olbaweriyan de,bawermendên ola “Ezdahî”, wekî ku Xwedênasên destpêkêbûn, ew jî dê keti bin bin bandora Zeredştiyê, lê bêguman,gelekan ji wan, dê di kûraniya raman, wijdanê û çanda xwe de,gelek baweriyên berî Zeredeştiyê hilanî bin.Wekî ku hatiye zanîn, Ola Îslamî <strong>li</strong> destpêka belavbûnaxwe, berve welatên gelên ku <strong>li</strong> ser ola Zeredeşt bûn çû,<strong>Kurd</strong>istan jî di nav de bû. Û bi rûxandina Impiretoriya Sasanîre <strong>li</strong> ber hêrişa Erebên Mis<strong>li</strong>man, parêzerê siyasî yê Zerdeştiyêtêkçû, zerdeştî bi xwe jî pir lawaz bû û ola Îslamî şûna wê girt.12PDF created with FinePrint pdfFactory trial version http://www.fineprint.com
Li wê demê, Xelîfyê Mis<strong>li</strong>manan ê diduyan Umer binElxetab fetwek da, tê de Zerdeştî wek “Xudan Kitab” û olekeEzmanî bi nav kir, yanê (yan dê Îslam bibin, yan Cizye bidinyan jî dê toşî şer bibin).Ola Îslamî di demeke kine de <strong>li</strong> nav gelên Bêla Êranê û <strong>li</strong>nav gelên derdora wê jî, ku <strong>li</strong> ser ola Zeredeşt bûn, belav bû;Lê ne hêsan bû, ku hemî baweriyên olî yên berê, ewên dikûraniya agahiya civakên wan gelan de hati bûn çandin, yekcarbihatana hilanîn û tinekirin.Loma jî, bêguman, dê gelek tişt ji çand û rêwresmênolbaweriyên kevin di jiyana xelkê de mabin, gelek ji wan radema me jî hîn hene, wek mehrecana Newrozê, dadan ûpîroziya Êgir, sonda bi rojê, hêvê, stêrkan û hd. Bi taybetî jî, evtişt <strong>li</strong> herêm û navçeyên ku ji navendên destlata Îslamî û jibaregehên wê yên serbazî dûr bûn, dihatin dîtin û <strong>li</strong> dar diketin.Ji ber wê yekê, dema ku destlata xilafeta 'Ebbasî sist bû, ûtevî ku hîn demeke dirêj jî di ser doza Pêxember Miĥemed rederbas nebibû, gelek binol, rêyol û şiroveyên têvel di hundurola Îslamî bi xwe de serî hildan, hin ji wan felsefe û nêrînan raderbas lîwanên Xelîfetan bi xwe jî bûn.Li derbarî Ola Êzdî, ew jî bi nav û naveroka xwe ya niha, <strong>li</strong>destpêka sedsala dozdehan zayînî, yanê <strong>li</strong> dawiya serdema'Ebbasî hat meydanê.Ola Ezdî <strong>li</strong> navça Şêxan <strong>li</strong> derdora bajarê Mûsilê <strong>li</strong><strong>Kurd</strong>istanê derhat û ji wir de belav bû. Bawerî û rêwresmên olaÊzdî yên ku em niha dinasin, <strong>li</strong> ser destê “Şêx 'Edî kurê Misafir– Şêxadî” hatine danîn.Li derbarî netewa Şêxadî, tiştekî birdar tineye, lê piraniyalêkolînvanan dibêjin, ku rûniştina wî di nav <strong>Kurd</strong>an de,binavkirina hin mirovên wî bi “Hekarî” û ristina lave û sirûdênolî bi zimanê <strong>Kurd</strong>î, bêtir <strong>Kurd</strong>îtiya wî dupat dikin.13PDF created with FinePrint pdfFactory trial version http://www.fineprint.com
- Page 1 and 2: Çiyayê Kurmênc(( Efrîn ))Êzdî
- Page 3 and 4: PêşgotinBi demê re, di nav pêş
- Page 5 and 6: Beşê YekêÊzdiyetî li NavçaÇi
- Page 7 and 8: Lêkolîna yekêDestpêk:Ola Êzdî
- Page 9 and 10: çepel parast. Ew herdem kêmaniyan
- Page 11: pirsên ku li derbarê hin tiştan
- Page 15: Lê tiştê herî balkêş ew e, ku
- Page 18 and 19: (rengên nijadên mirov) û Xwedê
- Page 20 and 21: Jêk vavartin muĥbet e û kas eKir
- Page 22 and 23: Xedudekê xeditîGot: 'Ezîzê min,
- Page 24 and 25: Ew siltan Şêxadî ye,tac e ji ewi
- Page 26 and 27: afrandine jî tê, wek: Xwedê paye
- Page 28 and 29: Li gor zanînên ku me li ser koka
- Page 30 and 31: 30PDF created with FinePrint pdfFac
- Page 32 and 33: - Nasîn: Nasîna Xwedê, mirov, za
- Page 34 and 35: Wê li xudanên maşan û cenbeqî
- Page 36 and 37: Eva bû edetê me zirbav eCindiyo t
- Page 38 and 39: pîrê Libnano gyan ezeynet bi sura
- Page 40 and 41: Cêşê melek Fexredîn qewalê Ş
- Page 42 and 43: Ya Şêşems...Tu pirsyareke xêrê
- Page 44 and 45: Kaniya Sipî mora min eKaf, mixar
- Page 46 and 47: ojhilatî ye. Rêwresmên Ĥecê he
- Page 48 and 49: Li boneya gerandina senceqê, li ce
- Page 50 and 51: Li dergehê siltên inEw maşa didi
- Page 52 and 53: Şêxadî û Şêx BerekatBi wê n
- Page 54 and 55: Xudanê Tac Ĥilê perçeyên wê d
- Page 56 and 57: - Heft Tac Ĥile li Gu.Qîbarê li
- Page 58 and 59: “Zergozê” hebû, bi pelên wê
- Page 60 and 61: hildigrin dibin nava mezel. Jinên
- Page 62 and 63:
- Zewacî:Şêweyê zewaciyê li ba
- Page 64 and 65:
Hin tiştên gunehdi Êzdîtiyê de
- Page 66 and 67:
Rêbertiya civakîû Pilevaniya ol
- Page 68 and 69:
- Şêx Mend: Pîrê xwe Pîrê Esl
- Page 70 and 71:
Şêx Pîr Mirebî Hoz Li kû hene
- Page 72 and 73:
Şêxbekr bû, rûnişt.Piştî ku
- Page 74 and 75:
Şadêrê, Îska, Sînka (Şêx Xer
- Page 76 and 77:
Di Ferhenga Xaknîgarî ya Sûrî d
- Page 78 and 79:
Pîrozgeha ÇêlxanêÇi.Kurmênc h
- Page 80 and 81:
pariyên kincên riziyayî tê de h
- Page 82 and 83:
e. Û bi wî rengî, ew nav bi tûm
- Page 84 and 85:
9. Pîrozgeha Şêx 'Elî:Pîrozgeh
- Page 86 and 87:
86PDF created with FinePrint pdfFac
- Page 88 and 89:
88PDF created with FinePrint pdfFac
- Page 90 and 91:
Sûrî wan pîroz dikin û nahêlin
- Page 92 and 93:
Kurmênc û Lêlûn, Mîsra dihat p
- Page 94 and 95:
Li derbarî hebûna Êzdiyetiyê li
- Page 96 and 97:
Şerefxanê Bedlîsî jî, gava ku
- Page 98 and 99:
sala 1541an jiyana xwe ji dest da.
- Page 100 and 101:
kurê 'Ereb begê, ku wê hîngê d
- Page 102 and 103:
i dibare bir ba xwe û ew, lawê w
- Page 104 and 105:
Êzdian de naskirî bû, û herwiha
- Page 106 and 107:
Wergera deqa belgeya wekaletê, [be
- Page 108 and 109:
Li aliyekî din, li dema ku bajarok
- Page 110 and 111:
Dewrêş Axa li sala 1931ê bi dest
- Page 112 and 113:
Belge -3- Erêkirina waliyê Heleb
- Page 114 and 115:
Beleg -4- Wekaleta Se'îd Begê ji
- Page 116 and 117:
Belege -5- Wekaleta Meyane Xatûnê
- Page 118 and 119:
Piştî serbixwabûna Sûriyê û b
- Page 120 and 121:
Belge -6- Nasnama jinekê ji Gundê
- Page 122 and 123:
nifûsê di tenga ola Êzdî re bû
- Page 124 and 125:
Sedemên dagerîna hejmara Êzdiyan
- Page 126 and 127:
Bêtarên ku bi ser Êzdiyan de hat
- Page 128 and 129:
128PDF created with FinePrint pdfFa
- Page 130 and 131:
Rojekê Zerdeşt daketi bû nav ave
- Page 132 and 133:
Wan her şeş pêriyan, alîkariya
- Page 134 and 135:
3. Qonaqa sisiyan: Ew bi cudakirina
- Page 136 and 137:
û ezman yên berê bixwe ne, lê m
- Page 138 and 139:
pakbûn di asta nimêjê û karê q
- Page 140 and 141:
140PDF created with FinePrint pdfFa
- Page 142 and 143:
Xudûdekî (ihtîzaz) xwe dikîErd
- Page 144 and 145:
Sed xaza mina li wî rihî bePêş
- Page 146 and 147:
Şêşemsê xudanê sîqalê (pakb
- Page 148 and 149:
Tu dermanê hemû birînaTemam Xwed
- Page 150 and 151:
Ya rebî, li bangîna me û sinetxa
- Page 152 and 153:
Du'a Si'ûraEyneta dînê Êzdî te
- Page 154 and 155:
3.4.5.6.7.8.9.10.11.12.13.14.15.16.
- Page 156:
NaverokBeşê YekêÊzdîtî li Çi