HUMANİTAS 4(1)

HUMANITAS Sayı - Number: 4Güz / Autumn, Tekirdağ, 2014EYLEMSİZLİK VE ANTİ KAHRAMANLARIN DÖNÜŞTÜRÜCÜGÜCÜ ÜZERİNEHülya Bayrak AKYILDIZ 1Öz: Anti kahraman teriminin, edebiyat eleştirisinde kullanlmas veyaygnlaşmas görece olarak yeni olsa da, anti kahramanlar hemedebiyatta hem de gerçek hayatta uzun zamandr varlklarnsürdürüyorlar. “Geleneksel kahramann antitezi olan başkişi” şeklindetanmlanabilecek anti kahramanlar, kendi içlerinde de pek çok kategoriyeayrlr ve birbirinden farkl nitelikler taşr. Bu makalede eylemsizliklekarakterize olmuş anti kahramanlar ve bunlarn dönüştürücü gücü elealnmaktadr. Toplumca kabul görmüş üstün niteliklere sahipkahramanlarn karşt özelliklerle donanmş, genellikle yalnz, başarsz vetoplum onayn alamamş bu karakterlere ilişkin eleştirel ilgi, genellikleiçinden geldikleri edebiyatn mahkûm edilmesi şeklinde olmuştur.Özellikle Türkiye’de, 70’li yllarda, Marksist eleştirinin hakimiyetialtndaki eleştiri dünyasnda, anti kahramanlar, bireycilikle, kendinedönük olmayla, hatta politik sonuçlar açsndan gericilikle ithamedilmişler; bu tür edebiyat bir “bunalm edebiyat” olarak görülmüştü.Anti kahramanlar ve onlarn içine doğduğu edebiyat acaba gerçektensadece bireyci olarak addedilebilir mi? Bir yazar, topluma ilişkin gözlemve eleştirilerini, onun kysnda kalan bir karakter üzerinden verereketkileyiciliğini arttryor olabilir mi? Kahramanlarn yol göstericiliğinekarş acaba anti kahramanlar da kendi meşreplerince toplumudönüştürüyor olabilirler mi? Bu bağlamda edebiyat eseri ve okur arasndane tür bir ilişki vardr? Bu makale, bu sorulara cevap niteliğindekitartşmalardan oluşuyor. Türk ve Dünya Edebiyat’ndan örneklerle,eylemsizliği tercih eden anti kahramanlarn eylemsizlikle onlarçevreleyen sistemi sarsmalar tartşlyor.Anahtar Sözcükler: Anti Kahraman, Eylemsizlik, İsimsizlik, BeyazMantolu Adam, Bartleby, Aylak Adam, Akakiy Akakiyeviç, UyuyanAdam, Peçorin.GirişAnti kahraman teriminin, edebiyat eleştirisinde kullanlmas görece olarak yeniolsa da, onlar hem edebiyatta hem de gerçek hayatta uzun zamandr varlklarnsürdürüyorlar. Anti kahraman, çeşitli sözlüklerde farkl şekillerde1 Yrd. Doç. Dr. Anadolu Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyat Bölümü.hulyabayrak@gmail.com17