HUMANİTAS 4(1)

Üniversite Öğrencilerinin Türkiye’de Yaşanan Askeri Darbelere İlişkin Algıları Üzerine Bir İnceleme2008). Bu gerekçeler, dönemin Genelkurmay Başkan Kenan Evren’in ilk radyokonuşmasnda yer almştr. Evren’e göre müdahalenin amac parlamentoyaişlerlik kazandrmak ve demokrasiyi yeniden inşa etmektir.Güler (2006) 1960, 1971 ve 1980 darbelerini ve ayrca ordunun rol vegörevlerini incelediği çalşmasnda, Türkiye’de darbeler nedeniyle toplumdademokrasi kültürünün yerleşemediğini tespit etmiştir. Benzer görüş Belge(2009, s. 4) tarafndan da vurgulanmştr. Ona göre, “12 Eylül’de, MilliGüvenlik Kurulu, asl iktidarn yeri olarak oluşturulmuş ve askeri varlksiyasetin, hatta toplumsal ve günlük hayatn her alanna yerleşmiştir”. Cemal’e(2012) göre ise Türk toplumunda asker hep ayrcalkl olmuş, kendini hepkurtarc olarak görmüştür. Halkoyuyla seçilen iktidarlarn alann süreklidaraltmş ve bu görüşlerini anayasa ile güvence altna almştr.Bahçivan’a (2005) göre; 1960 ve 1980 müdahalelerinin sonucunda politikkatlm ve örgütlenme etkilenmiştir. 1960 müdahalesinden sonra oluşturulan1961 Anayasasyla politik katlm ve örgütlenme ile sivil toplum kuruluşlarnnsays ve faaliyetleri artmş ve toplum giderek politikleşmiştir. Ancak 1980askeri müdahalesi, özellikle 1978-1980 aras yaşanan olaylara ve toplumu aşrderecede politikleştiren anlayşa karş bir tepki olarak, politik katlm veörgütlenmeyi snrlandrmştr. Aköz’ün (2010), yaptğ araştrma sonucuna vedeğerlendirmesine göre, 1960’la birlikte ülke siyasallaşmş ve 1961 anayasasideolojik bir çerçeve oluşturmuştur. Ülke kapal bir toplum olmaktan syrlmş,Marksist yaplanma yaygnlaşmaya başlamştr. Bu eğilimlerden rahatsz olansağ–muhafazakâr kesim, sola karş mücadele etmek amacyla örgütlenmeyebaşlamştr. Bunun etkisiyle toplum kutuplaşmaya ve çözülmeye başlamştr.1980 sonras ise darbeden önceki şiddet olaylarnn bitmesi toplumda ilk baştarahatlama sağlamş, ancak daha sonra tutuklamalar ve basklar, korkutoplumunu oluşturmuştur. Yaklaşk 30 bin kişi yurtdşna kaçmak zorundakalmştr. Genç kuşak apolitikleştirilerek, siyasal katlmn kstlandğ budepolitizasyon ve bask süreci sonunda, siyasal katlm salt belli dönemlerde oyverme eylemine indirgenmiştir.Sözer (2010), üç askeri darbeyi nitelikleri ve toplumsal sonuçlar bakmndanincelediği çalşmasnda Türkiye tarihinde 1965’lere kadar sağ ve sol, aşr sağ,aşr sol, merkez sol, merkez sağ gibi kavramlarn olmadğn; bunlarn yerineilerici ve gerici kavramlarnn var olduğunu belirtir. Ancak bu tarihten sonra solve sağ kavramlaryla kutuplaşma süreci başlamştr. Menderes’in devrilmesinderol oynayan üniversite öğrencileri ve öğretmenler, kendilerini toplumun iticigücü olarak görmeye başlamşlard. Ayrca işçi snf 1961 Anayasasndan dafaydalanarak daha fazla hak talep etmiş, işçiler bu taleplerini örgütlendirereksermaye snfn rahatsz eder hale gelmişti. 1980 darbesi ise 1970’lerde hzlaartan sol propagandalarnn sonu olmuştur. Komünizme karş en iyi ilacnİslamiyet olduğu savndan hareket eden askeri cunta, zorunlu din eğitiminiuygulamaya koymuştur. Sözer’e göre 1960 darbesinden sonra oluşturulan yenianayasa, birçok özgürlük getirmiş, ancak 1971 muhtras, tannan bu geniş hak262