Robert Van Nice ile kar şılaştım. Bu Bizans abidesi ona göre, bütün Avrupa'dakilerinen büyüğüdür. Onunla, Islam mimarisiyle ilgili birkaç mühimnokta üzerinde münaka şa etmiştim. Çünkü Bizans eserleri ile Müslümanlarınkileraras ında çok büyük benzerlikler vard ır ve Ayasofya, şehrin143 de zaptmdan sonra, Istanbul'un fâtihi Sultan II. Mehmet taraf ındancamiye çevrilmi şti. Fakat Amerikal ılar, büyük tasvir ve şekilleri kapatm ışolan sıva tabakas ın ın duvarlardan kald ırılmas ına müsaade etme hususundaTürk hükümetini iknaya çal ışmış ve Amerikal ı işçiler, harikulade mozaiklerindünyaya yeniden kazand ır ılmasına yard ım etmi şlerdir. Ayasofyamozaiklerinin çok güzel kopyalar ı Metropolitan'da te şhir edilmi ştir.Bunlar ın bir neticesi olarak, ayn ı müzedeki Morgan kolleksiyonundabulunan çiniler ile, diğer baz ı Bizans çinile;inin kolayca k ıymet biçilemiyecekehemmiyette servetler oldu ğu hususunda kanaatimiz kuvvetlenmiştir.Bir de, 1937 de, Rue Michlet Paris -üniversitesi Arkeoloji ve SanatEnstitüsünde, Amerikan Bizans Cemiyeti (American Byzantine Association)nin himayesi alt ında Dr. Whittware taraf ından haz ırlanm ış olan ve Ayasofyanın mozaiklerini gösteren renkli bir film seyretti ğimi hala bütüncanl ılığiyle hat ırlar ım. Dumbarton Oaks kütüphanesinde, islam, Bizansve ilk H ıristiyan sanatlar ı konular ında, büyük kütüphanelerde bile kolaycabulunamıyacağını tahmin etti ğim birkaç nadir ne şriyat ı da mütalaa ettim.Ayrıca, orada, Roma tarihinin madeni paralar sahas ı üzerinde çal ışan,Isviçreli genç bir alim olan Mr. G. Ibeodar Schwarz ile Bizans tarihi veonların Müslümanlarla müsademe ve vuru şmas ı konular ındaki baz ı noktalarıtart ıştım.Washington Freer Sanat Galerisi.Washington'daki Smithsonian Enstitüsü, bir İngiliz olan JamesSmithson'un vasiyeti üzerine, insanlar aras ında bilginin yay ılmas ı veartmas ı için, 1829 senesinde tesis edilmi ş olan mükemmel binalardanbiridir. Bunun bir neticesi olarak, bugün Milli Sanat Galerisi (the NationalGallery of Art), Milli Sanat Müzesi (the National Museum of Art), TabiiIlimler Müzesi (Natural History) ve Freer Sanat Galerisi hep bu enstitüyeaittir. Freer Sanat Galerisi, Independent Avenue'nün kar şısında yer alanve çoğunlukla Çin, Japon, Islam v.s. sanatlar ı ile ilgili, sayan' dikkatsergiler açan hususi bir müzedir. Ben orada Islâm sanat ının nadir veemsalsiz örneklerini tetkik ve mü şahede ettim. Bu hususi bölüm 1906 da,Detroitli Mr. Charles L. Freer'in bir ba ğışı, bir vakfı olarak kurulmu şolup, Islam güzel sanatlar ın ı ; güzel yaz ın ın, resmin,-Iran, M ıs ır, Suriye,Irak ve Hint-Pakistan men şeli minyatürlerle süslenmi ş— yazma eserlerinnadir nümunelerini ihtiva eder. Bu nümuneler, daima yüksek ve müstesnabir seviyede cilmakla temayüz etmi şlerdir. Zaman bak ımından ise, Islamsanatının en eski eserlerinden, yani VIII. as ırdan kalma par şömen Kur'an6
sayfalar ından, XVII. as ır İran resimlerine ve Moğol imparatorlar ın ınsaraylar ında yap ılan resimlere kadar geni ş bir sahaya yay ılırlar. FreerSanat Galerisi'nin yay ınlar ı aras ında şu iki eser de vard ır:— Shiraz Painting in the 16.th century, 1948. Yazar ı, Grace DunhanGuest.2 - Studies in Muslim Iconography, 1950. Yazar ı, Richard Ettinghausen.go8 yılında müteveffa Mr. Charles L. Freer, kendinin o zamanki,şark sanat ı ile ilgili şahsi kolleksiyonuna ilave etmek üzere, NizarriVninHamsa'sinin yazma bir cildini tedarik etmi şti. Bir zaman sonra Mr. Freer'inbu sabit kolleksiyonu Washington'a nakledildi. Çe şitli başlıklar alt ındanefis İran şiirinin bir toplamas ı olan nüsha 935/1548 tarihinde Şirazl ıKâtip Mür şid tarafından yaz ılmış idi. Bu nadir nüsha, galerinin müdüryard ımcısı Miss. Guest'e, münhas ıran XVI. as ır Şiraz ekolü resim sanat ıüzerinde, bu mevzuda standart bir eser haline eri ştirdiği bir monografiyazmay ı ilham etti. Miss. Guest, bu cins nüshalar ı, hususile XVI. as ıresnas ında Şiraz'da meydana getirilenleri misallerle ve dikkatli bir şekildeanlatarak, birçok izahat ve terferruatla ne şredilen mevsuk bir eser ortayakoydu. Ne olursa olsun, bu eser islam güzel sanatlar ına ait özel bir tarz ınhususiyetlerini incelemek konusunda bize rehber oldu ğu gibi, o günlerdekiİran Islam kültürünü bu minyatürler vas ıtasile umumi bir şekildetetkik etme imkan ını da bah şetmektedir. Müellif çal ışmalarına FreerSanat Galerisinden temin etti ği malzeme ile başlamıştır. Ayn ı şekildeDr. Richard Ettinghausen taraf ından yaz ılmış olan diğer na şriyat: Studiesin Muslim IconograpIty-The Unicorn (Müslüman dini resimleri ve tek boynuzluat şeklindeki hayvan, tasviri üzerinde çal ışmalar) da çok mühim bir eserdir.Dr. Ettinghausen'in bu eseri, çe şitli dini resim şekilleini ve "unicorn"denilen temsili hayvan motifinin tarihi inki şafını tesbit etmek suretile,İslam sanat ının, tam mânasile meçhul kalm ış taraflar ını aç ıklamıştır veayn ı zamanda bir hayvan resmi kar şısında Ortaçağ Müslüman ının zihnindebulunmas ı en muhtemel ifadeyi de ara ştırıp ortaya ç ıkarmak gayesinita şımaktad ır. Yazar, ara ştırmalar ın', IX. ile XVII. as ır aras ında yaşamışolan Müslüman yazarlar ın eserlerine dayand ırmaktad ır. Eserinde 48fotoğraf kli şesi bulunmakta olup bunlar ın çoğu bu gibi eşya bakımındanzengin olan Freer Sanat Galerisi'ndeki malzemeye dayanmakta ve dahasonra A. B. Devletleri'ndeki di ğer kolleksiyonlar gelmektedir. Selçukdevrine ait bu şekikleki baz ı oymalı tahta kap ılar ı, madeni eşya ve resimlikitapları da burada incelemek fırsat ını buldum.Washington, Kongre Kütüphanesi.Çok tan ınmış olan bu kütüphane, ı 800 yılında, kongre için gerekliolan kitaplar ı sat ın al ıp tedarik etmek için kurulmu ştur. Fakat Ingilizlerin
- Page 1 and 2: ANKARA ÜNIVERSITESIILkIIIYAT FAKÜ
- Page 3 and 4: IÇINDEKILERSayfaÖNZÖZVGIRI ŞVIC
- Page 5 and 6: ÖNSÖZFakültemiz tarafından yay
- Page 7 and 8: G İ R İ ŞAmerika Birle şik Devl
- Page 9 and 10: CALIFORNIASan Fransisco'daki İslam
- Page 11 and 12: COLORADODenver Sanat Müzesi:Colora
- Page 13: COLUMBIA BÖLGESICorcoran Galerisi,
- Page 17 and 18: liyette bulunan Islam Kültür Komi
- Page 19 and 20: ILLINOISChicago Üniversitesi Şark
- Page 21 and 22: Chicago Sanat EnstitüsüMichigan A
- Page 23 and 24: Sûfi aras ında bir kar ıştırma
- Page 25 and 26: son derece nadir Iran çömlek i ş
- Page 27 and 28: edinmek istiyenler için dikkati ç
- Page 29 and 30: Cambridge, Harvard Üniversitesi Ho
- Page 31 and 32: iadma onu takdir edenin kendi şahs
- Page 33 and 34: Michigan Üniversitesi, Ann Arbor.M
- Page 35 and 36: MISSOURIMissouri, Kansas City ve St
- Page 37 and 38: yazmas ı, çok önemli baz ı bilg
- Page 39 and 40: yaz ılmış bilinen ilk yazmalarda
- Page 41 and 42: Bishandas, Padarath, Fathmohd, Chit
- Page 43 and 44: XVI. as ırlarda yap ılmış kadif
- Page 45 and 46: Büyük fethin bir neticesi olarak,
- Page 47 and 48: mektedir. XVII. asra ait eserlerden
- Page 49 and 50: Ol-II0Cincinnati Sanat Müzesi: isl
- Page 51 and 52: tambur refakatinde sofi raks ı yap
- Page 53 and 54: iyi üsli\plu yaz ıları olan Iran
- Page 55 and 56: umumi ziyaretçiler için çok cazi
- Page 57 and 58: ile konu ştum. Bugün bu enstitün
- Page 59 and 60: münevver kimselerin kendi evlerind
- Page 61 and 62: AINDEKSAbbott, Nabiâ: 11, 12.Abdul
- Page 63 and 64: Marley, Grace McCann- 2Maskina: 16.