PDF Dosyası - Ankara Üniversitesi Kitaplar Veritabanı

yaz ılmış bilinen ilk yazmalardan birisidir. Önsözünde ifade edildi ğigibi bu kitap ı 295 - 13% y ıllar ında hüküm sürmü ş olan, GazanHan'a hediye edilmi ştir Tebriz yak ınındaki Maraga'da Şemsü'd-Dinİbn Cacau'd-Din ez-Zushaki için yaz ılmıştır ı 3oo yıllarında MevlanaHasan İbn Mustafa, bu kitaba sahip olmu ştur. Teknik bak ımdan bu kitap,Mezopotamya veya Ba ğdat ekolüne atfedilmi ştir. Bu meşhur yazmaIran-Moğol ekolünün elde mevcut en eski örne ğidir. Yazma üzerindebirçok sanatkarlarm eme ği vard ır. Fakat ayn ı arapça Natu'l-Hayavan veMenafi (nr. 2784) eserinin Londra, British Museum'daki nüshas ının resimleriylebunları karşılaştırdığımızda, zaruri bir ilgi görüyoruz. XIII. asraait Londra nüshas ı daha tabii bir durumdad ır. Ayn ı kitab ın, meşhur ikinüshas ı daha vard ır ama bunlar arapçad ır. Bunlardan birisi Paris MilliKütüphane'sinde (MS Ar. 2782), di ğeri Princeton Üniversitesi KütüphanesiRobert Garrett kolleksiyonundad ır (2038). Bununla beraber,Pierpont Morgan kütuphanesinde bulunan ve birçok minyatürler ihtivaeden farsça yazn ıanın yegane nüsha oldu ğu ve hayvanlara ait tasvirlerikonu edindiği bir gerçektir. Dr. Richard Ettinghausen, Londra'da, Paris'teve Princeton'da bulunan arapça yazmalar ın, Pierpont Morgan kütüphanesindekifarsça Menafiu'l-Hayavan'dan tamamen ayr ı olduğu kanaatindedir.Zaten farsça nüshamr ı, takriben 1295 de kendisinden tercümeedilmi ş olduğu diğer bir arapça nüshaya kadar gitti ği a şikard ır. Mamafih,memnuniyet veren bir olay da şudur ki, bu yegane farsça nüshaya ait,üzerleri resimli yüz kadar yaprak burada muhafaza edilmi ştir. İbn Bahtişu'nunMenafiu'l-Hayavan' ın ın minyatürlü bir yazmas ından bir k ıs ımyapraklar, keza A. B. D. de Mrs. Cora Tunker Burned, Mrs. John D.Rockfeller ve H. Kevorkian kolleksiyonlar ında da bulunmaktachrlar.Astroloji ve kehanet konusunda, İstanbulda 1582 y ılında haz ırlanm ışolan Türkçe bir risale Mallali es-Saade ve Menabi-es-Siyade ad ını ta şımaktave 'keza Pierpont Morgan kütt ıphanesinin büyük bir servetini te şkil etmektedir.Ay şe Sultan'a ithaf şu şekildedir: "Do ğunun şerefi ve han ımefendisi, şan ve asalet sahibi, mübeccel sultan, lütufkar, u ğurlu saltanat ınharemlerinden birisi saltanat bahçesinin hamisi, devlet ve izzet bahçesiningülü, ihti şamlı tac ın kıymetli incisi, sadakat gerdanl ığın ın parlak mücevheri,Osmanl ı hanedan ınin bu güzidesinin kütüpharıesine..."Ayşe Sultan, he ıiüz tesbit edilememi ştir, fakat muhtemelen MuratIII'ün hareminden bir han ımdı. Minyatürler, müneccimli ğe ait gariphayallerdir. Bunlar ı, efsanevi acibeler ve t ılsımlarıyle birlikte çe şitli semaviyarat ıklar takip etmektedir. Böyle Türk minyatürleri çok nadirdir.Pierpont Morgan kütüphanesi müdürü Miss. Meta 'Harreen'e çokminnettarım. Kendileri ki:ıtüphaoenin şahsi sahamla ilgili baz ı önemlikalemlerini bana nazik bir şekilde gösterdi ve yine bana bu me şhur kütüphanenintarihiyle ilgili baz ı ne şriyat ı da vermek lütfunda bulundu.31