RİZE 05 - çevresel etki değerlendirme planlama genel müdürlüğü

diğer bir önemli ayrıntı ise bu türün eko tiplerinin bir birinde ayırt edilmesindeki zorluktur.Bu bağlamda, bazı organizmalar aynı türün (ekat, eko tip, eko tür, senotür) farklı serileri(veya varyeteleri) olarak kategorize edilmektedir. Çevresel koşullara (sıcaklıkkompozisyonu, pH vd.) bağlı olarak gelişen genetik değişimleri ve mutasyonları yansıtaneko tiplerde olduğu gibi, genetik olmayan değişimlerin bir sonucu olarak diğer serilerin deoluşması muhtemeldir. Belirli bir varyetenin bu tip serileri (örn. Salmo trııtta labrax)fiziksel görünüm açısından benzer özellikler (örn. ton ve desen rengi) göstermektedir.(a) Marina Eko tipi (Salmo trutta forma trutta LINNE 1758).Bu eko tip, yaşamının önemli bir kesimini deniz ortamında geçirmekte veyumurtlama döneminde tatlı sulara (nehir ve derelere) girmektedir. Bu sebeple, biyolojikolarak göç eden tür olarak kabul edilirler. Özellikle bu tür gibi, tuzlu sulardan tatlı sularageçen türler anadrom balık olarak adlandırılmaktadır.Salmo trutta labrax’ın Marina eko tipi, Türkiye'de yaşayan diğer eko tip vealttürlerden büyük cüssesi ve gümüşi rengi ile ayrılmaktadır. 1956 yılında Slastenenkotarafından Rize yöresinde, boyu 1 m’den uzun ve ağırlığı 25 kg’dan fazla olan yetişkin birbalık rapor edilmiştir. Geldiay ve Balık (1988) tarafından hazırlanan ve yöresel balıktürlerini anlatan kitapta da, Doğu Karadeniz Bölgesi’nde tutulan iri cüsseli balık resimleribulunmaktadır. Ayrıca, yöre balıkçılarından alınan bilgilere göre, Ardeşen kıyılarındaMarina eko tipi bireylerinin zaman zaman ağlara takıldıkları ifade edilmektedir.Salmo trutta labrax’ın Marina eko tipinin ekolojisi ve üremesi hakkında sınırlısayıda bilgi bulunmaktadır. Ancak, balığın 2-4 yaşları arasında yumurtlama döneminegirdiği bilinmektedir (Kuru, 1995; Çelikkale, 1988 ve Demirsoy, 1988). Diğer alabalıktürlerine benzer olarak Salmo trutta labrax’ın Marina eko tipinin de yumurtalama dönemiEylül-Kasım aylarında başlamakta ve Şubat ayının sonlarına kadar devam edebilmektedir.Ancak, yumurtlama suyu sıcaklığı, yumurtlama derinliği ve Türkiye’deki yumurtlamanoktaları gibi önemli faktörler hakkında detaylı bilgi bulunmamaktadır.Arazide yapılan gözlemleri (Fırtına ve İkizdere’de), literatür araştırmaları ve yerelhalktan alınan bilgilere göre, bu tür Mayıs ayı sonlarına doğru deniz suyunun ısınmayabaşlamasıyla birlikte derelere girmekte ve Eylül-Aralık aylarında da yumurtlamaktadır. Budönem içerisinde derelerin debisi ve su sıcaklıkları düşüktür. Örnek olarak, 3-4 Aralık1995 tarihinde su sıcaklığı Çamlıhemşin’de (350 m yükseklikte) 3°C, ölçülmüştür. Benzerşekilde, Zilkale ve Hodeçür derelerindeki sıcaklık ise, sırasıyla, 3°C ve 3,5°C olarak tespitedilmiştir. Araştırmanın yapıldığı sıralarda, Salmo trutta labrax’ın Marina eko tipiningözlendiği yer olan İkizdere’de de su sıcaklığı 3°C olarak ölçülmüştür.Bu eko tip suyu yavaş akan çakıl yataklı nehirlere yumurta bırakmaktadır. Literatürkayıtlarına ve yerel balıkçıların gözlemlerine göre, erkek ve dişi balık dereye aynı andagirmektedir. Dişi balık dere yatağında kuyruk darbeleri ile hazırladığı yuvayayumurtalarını bırakmakta, erkek balık yumurtaları döllemekte ve dişi balık da yumurtalarınüzerini kapatmaktadır. Yumurtlama bu şekilde tamamlandıktan sonra erkek ve dişi balıkdenize geri dönmektedir. Bırakılan yumurtalar, su sıcaklığına göre, 40 ila 80 günlük birkuluçka devresi geçirmektedir. Kuluçkadan çıkan yavrular 2,5 cm uzunluğa erişene kadaryuvada kalmaktadırlar. Bu süre zarfında yavru balıklar, midelerinin altındaki besintorbasından beslenmektedir. Gelişimlerinin ilk devrelerinde genç balıklar besinlerin dahabol olduğu dere kenarlarında bulunmaktadırlar. Bu balıklar ikinci veya üçüncü yıldan sonra(Çelikkale 1988’e göre birinci veya ikinci yıl), denize göç etmeye başlamaktadırlar.128