RİZE 05 - çevresel etki değerlendirme planlama genel müdürlüğü

PyüzölçümündekiPD. 1. 4 Göller,Göletler ve RezervuarlarRize Dağları’nın 2400 m’yi aşan bölümlerinde buzul aşındırması ve biriktirmesisonucu oluşmuş olan 19 adet küçük alanlı göl tespit edilmiştir. Bu göllerin en büyükleri20.07 kmPAmbar Gölü (2950 m) ile Büyük Deniz Gölü’dür (2900 m)22400 – 3000 m yükseklikler arasında yer alan bu göllerin en küçüğü ise 0.01 kmPyüzölçümündeki Öküzyatağı Gölü’dür (2775 m). Bunların bir kısmı buz yalağı, bir kısmıda moren set gölüdür.D. 1. 5 DenizlerDenizler yeryüzünde hayatın kaynağını oluşturmaktadır. Denizler dünyanın yaşamsisteminde önemli bir denge unsurudurlar. İklimi yumuşatır, birçok canlıya yaşam içinortam sağlarlar. Denizler çok önemli protein kaynağı olması yanında insanlara ulaşım,enerji, eğlence ve rekreasyonel kullanım gibi pek çok ekonomik, sosyal ve kültürelimkanlarda sağlamaktadırlar.KaradenizKaradeniz’in ekolojisi ;Deniz’el ortamın, ekolojik faktörler açısından ortalama karşılaştırıldığında, nispetenyeknesak ve kararlı olduğu görülür. Bununla birlikte ekolojik faktörler, özellikle littoralbölgede önemli derecede değişimler gösterir. Bu nedenle de ekolojik faktörler karasalyaşamda olduğu gibi, denizel yaşamda da önemli etkilere sahiptir. Canlıların gelişimini vedağılışını etkileyen bu etkenler abiyotik (ışık, sıcaklık,tuzluluk vb) ve biyolojik (besin vebeslenme, organizmalar arasındaki ilişkiler (vb) olarak iki gurupta ele alınır.Türkiye denizleri, biyotik ve abiyotik faktörler bakımından birbiriyle benzeşmeyenfarklı yapılar gösterir. Kapalı deniz özelliği taşıyan Türkiye denizleri birbirleriyle olanilişkilerine rağmen denizel ortamlardaki ekolojik farklılık nedeniyle verimlilik dereceleriüretim (biomas) olarak da ayrımları barizdir. Sonuç olarak nihai üretim açısından birkarşılaştırma yapıldığında, bu farklılık yıllık ticari av verilerine de yansımaktadır. Türkiyedenizlerinde kullanılabilir maksimum av gücü ile avlanan balıklara ait veriler, hem miktar,hem de ticari türler bazında kendini göstermektedir.Tablo D.1 Türkiye denizlerinde denizel ortamın son besin zinciri oluşturan ve avcılığı yapılan ekonomiktürlere ait av verileri.Denizler Üretim (ton) Üretim (%) Avlanan Tür Adedi (Yıl)Karadeniz 231.138 64 43Ege Denizi 55.801 15 63Akdeniz 41.914 11 62Marmara Denizi 36.630 10 51Tablo incelendiğinde, av verileri ile avlanan ekonomik tür adetleri arasında ters birilişki gözlenmektedir. Bu durum, büyük olasılıkla, denizel ortamın sahip olduğu farklıekosistemlerden kaynaklanmaktadır. Sonuç olarak, farklı biyotik ortamlara sahip Türkiyedenizlerinin sahip olduğu özelliklerin bilinmesi ile, denizel ortam–üretim arasındakiilişkiler açıklanabilir bir anlam kazanacaktır.70